Güçlü empati becerisine sahip olmak her insana ve sonuçta toplumlara sayısız yararlar sağlar. Empati kurarak kendimizi ve birbirimizi daha iyi anlayabiliriz. Uygarlaşmanın en önemli temel unsuru empati becerisi gelişmiş bireylerdir. Diğer taraftan, kalkınamamış toplumların temel sorunu, bireylerin empati becerisi eksikliğidir.
Empatinin ne olduğunu doğru anlamak çok önemli. Empati sıklıkla sempati ile karıştırılır. Bu konuya bakış açınızı netleştirmek için “Sempati mi, Empati mi? Acımak mı, Acıtmamak mı?” başlıklı yazımı okumanızı öneririm. Söz konusu yazıda ayrıca empatinin öğrenilebilir ve geliştirilebilir bir beceri olduğu üzerinde duruyorum.
Empati Becerisinin Geliştirilmesi
Empati becerisinin geliştirilmesi, kişinin kendini başkalarının yerine koyabilme yeteneğinin ötesine geçer. Bu süreç, insanların duygusal ve sosyal bağlantılarını güçlendirirken aynı zamanda farklılıkları kabul etme ve değer verme yeteneğini de artırır. Derin bir empati düzeyine ulaşmak, karşılıklı saygı, hoşgörü ve işbirliği gibi değerleri güçlendirerek toplumsal ilişkilerin ve kültürel uyumun sağlanmasına da katkı sağlar. Bu nedenle, empati becerisini geliştirmek sadece bireyin kişisel gelişimi için değil, aynı zamanda daha adil, anlayışlı ve uyumlu bir toplumun oluşması için de kritik öneme sahiptir.
Duyguları Anlamak
Empati, duyguları anlayabilme becerisi ile başlar. Kendi duygularımızı anladığımızda, başkalarının duygularını da daha iyi anlayabiliriz. Başkalarının duygularını anlamak, daha az yargılayıcı olmamıza ve bu da daha anlamlı ilişkiler kurmamıza yardımcı olur. Başkalarının duygularını, ihtiyaç ve sıkıntılarını anlamayı başardığımızda ise çok daha etkili iletişim ve derin ilişkiler kurabiliriz, daha doğru değerlendirmelerde bulunabiliriz.
Ancak duygusal olmakla, duyguları anlamak farklı şeylerdir. Duyguları anlama, onların ne zaman, nasıl ve neden oluştuğunun farkına varmakla gelişen bir beceridir.
Diğer bir önemli beceri duygularımızı yönetebilmektir. Bazı insanların kendi duygularını yönetemeyebileceğini ve bunun nedenlerini anlamak, gerilim düzeyimizi düşürür ve sorunlarımızı azaltır. Böylece daha mantıklı düşünüp hareket edebiliriz.
Empati Nasıl Geliştirilir?
Empati geliştirmek, kendimizin ve başkalarının duygu, düşünce ve deneyimlerini anlamak, paylaşmak ve bunlarla bağlantı kurmakla gerçekleşir. Empati düzeyimizi artırabildiğimiz düzeyde duygusal zekamız güçlenir. Laf olsun diye önemsediğimizi söylemenin ötesine geçerek gerçekten önemsediğimizi göstermeye daha istekli oluruz.
Bütün bunlar çaba ve kararlılık gerektirir. Ancak ödülü büyüktür. Hazırsanız empati becerimizi geliştirmek için neler yapabileceğimize birlikte bakmaya başlayalım.
Aktif dinlemeyi öğrenin
Dinleme, en çok geliştirmeye ihtiyaç duyduğumuz becerilerin belki de başında geliyor. Birisi sizinle konuşurken aktif dinleme alıştırması yapın. Tüm dikkatinizi karşınızdaki kişiye ve sözlerine verin. Göz temasını sürdürün. Özellikle bakış açısını ve bunları söylerken hissettiği duyguları anlamaya odaklanın. Sözünü kesmeden, araya girmeden ve ne yanıt vereceğinizi düşünmeden sabırla dinleyin. Bu sayede, sözcüklerin ötesine geçerek çok daha derin bir iletişim kurabiliriz.
Kendinizi başkalarının yerine koyun
Halden anlamak, en çok geliştirmeye ihtiyaç duyduğumuz bir diğer beceri. Kendinizi diğer insanların durumunda hayal etmeye çalışın. Ne yaşadıklarını anlamaya çalışın. Onların yaşadıklarını siz yaşıyor olsaydınız nasıl hissedeceğinizi ve ne tepki vereceğinizi düşünün. Bu çalışma, farklı bakış açılarını anlamamıza ve önyargılarımızı yıkmamıza yardımcı olur. Dünyayı başkasının gözünden görebilmek, insanlarla derin bağlantılar kurmamıza, onların bakış açılarını anlamamıza ve duygularını daha iyi kavramamıza olanak tanır.
Farklı bakış açıları geliştirin
Farklı bakış açıları ve deneyimler hakkında bilgi edinmeye ilgi gösterin. Gezip görerek, farklı geçmişlerden ve kültürlerden gelen insanlarla konuşarak dünyaya dair anlayışınızı genişletin ve empatinizi derinleştirin. Yabancı dil öğrenin. Film izleyin ve kitap okuyun. Özellikle öğretici belgesel ve romanlar. Her insanın, hatta her canlının öyküsü ve deneyimleri, bize yeni ufuklar açar. Bu yaklaşım, hem kişisel hem de profesyonel yaşamınızda sizi daha duyarlı ve anlayışlı biri yapacaktır.
Duyguların adını koyun
Duygular bazen karmaşık ve belirsiz olabilir. Çözüm olarak, hem kendi hislerimizi hem de karşımızdaki kişinin duygularını tanımlamaya çalışmak iyi bir yoldur. “Üzgünüm”, “Heyecanlıyım”, “Kendimi yalnız hissediyorum” gibi ifadeler kullanarak duygulara isim koymak, onları daha somut ve anlaşılır hale getirir. Kendi duygularımızın farkında olmak, empati kurmak için de çok önemlidir. Kendi duygularımızı anladıkça, başkalarının duygularını da daha iyi anlayabiliriz. Duygularımızı nasıl ifade ettiğimizi, hangi durumlara ne tür tepki verdiğimizi ve bu duyguların bizi nasıl etkilediğini gözlemlemek, empati yeteneğimizi artırır.
Açık uçlu sorular sorun
İnsanların kendilerini özgürce ifade etmelerine ortam sağlayabilmek önemli bir beceridir. Karşımızdaki kişiyi anlamaya yönelik soru sormaktan çekinmeyelim; deneyimlerini, duygularını ve düşüncelerini daha iyi anlamak için istekli olduğumuzu gösterelim. İlgi, empatinin anahtarıdır ve daha derin bağlantılar kurmamıza yardımcı olur. Açık uçlu sorular sorarak karşınızdaki kişiyi düşünce ve duygularını paylaşmaya teşvik edin. Bunu başarabildiğimiz düzeyde daha anlamlı ve derinlemesine bir iletişim kurarak başkalarının deneyimlerini ve hissettiklerini daha iyi anlayabiliriz.
Yargılamaktan uzak durun
Ne yazık ki yargılayıcı bir kültürde yetişmek hem bireysel hem toplumsal olarak ciddi hasarlara yol açıyor. Başkaların yaşadıklarına dayanarak varsayımlarda bulunmaktan ve onlar hakkında yargıya varmaktan kaçının. Bunun yerine, onların duygularına odaklanın. Kendi yargılarınızı empoze etmeden onların bakış açılarını, duygu ve davranışlarının ardındaki nedenleri anlamaya çalışın. Bu yaklaşım, daha derin ve anlamlı ilişkiler kurmanıza yardımcı olacaktır.
Duyguları reddetmeyin
Başkalarının duygularını kabul etmek ve onaylamak, sağlıklı ve anlamlı ilişkiler kurmanın temel taşlarından biridir. Başkalarının duygularını kabul etmeyen ve önemsemeyen tutumlar kişiyi empatiden uzaklaştırır. Bu durum, bencillik, duyarsızlık ve merhamet eksikliği gibi problemlere yol açabilir. Ayrıca, kabul görmeyen duygular, öfke ve kızgınlık gibi olumsuz duygulara dönüşerek çatışma ve kavgalara neden olabilir.
Başkalarının bakış açılarına katılmasanız bile, onların duygularını kabul edin ve onaylayın. Nasıl hissettiklerini anladığınızı ve duygularının önemli olduğunu bilmelerini sağlayın. Empati kurarak ve duyguları açık yüreklilikle kabul ederek, daha sağlıklı ve anlamlı ilişkiler kurabiliriz.
Empatik dil kullanın
Dinlediğinizi ve anladığınızı göstermek için empatik dil ve ifadeler kullanın. “Nasıl hissettiğini anlıyorum” gibi duygu ve düşüncelerimizi “ben” üzerinden anlatan veya “Bu senin için gerçekten zor olmalı” gibi karşımızdaki kişinin duygularına odaklandığımızı gösteren ifadeler empati ve desteği artırır. Böylece anlayışlı bir yaklaşım sergiler ve empati becerimizi pekiştirebiliriz.
Beden diline dikkat edin
İnsanların yüz ifadeleri, ses tonu ve beden dili aslında ne hissettikleri konusunda çok şey anlatır. Bu sözsüz ipuçlarına dikkat ederek açıkça ifade etmeseler bile onların nasıl hissettiğini daha iyi anlayabiliriz.
Kendi deneyimlerinizi anımsayın
Kendi deneyimlerimizi anımsamak, başkalarıyla daha derin bir düzeyde ilişki kurmamıza ve empatiyi geliştirmemize yardımcı olabilir. Kendi deneyimlerimizi paylaşarak karşımızdakine destek olabiliriz.
Kendinize karşı da anlayışlı olun
Kendinize nasıl davranırsanız, başkalarına da öyle davranmak kolay gelir. Empatiyi geliştirmenin bir parçası da kendimize karşı nazik ve anlayışlı olmayı anımsamaktır. Bunu özellikle hata yaptığınızda veya zorluklarla karşılaştığınızda yapın. Kendinize zaman tanıyın ve kendinizi anlayışla karşılayın.
Yeni yazılarda görüşünceye dek “öğrenmeyi sürdürün.”
Yorumunuzu Ekleyebilirsiniz