Yeni bir yıla girmek büyük ihtimalle sizin de bir dizi kararlar almanıza ve yeni planlar yapmanıza neden oldu: “Artık daha sağlıklı besleneceğim, daha erken yatacağım, daha çok yürüyüş yapacağım, daha çok kitap okuyacağım” vb.
Hayallerimizin peşini bırakmamak önemli tabi, ancak çoğumuz yeni yıl sözlerimizi tutmada pek başarılı olamadığımızı biliyoruz. Bazılarımız her yıl tekrar aynı kararları alır ve daha ilk günden bu değişim isteğini unutuverir. Amerika’da yapılan bir araştırma sonucuna göre toplumun yüzde 45’i yeni yıl kararları alıyor, ancak yalnızca yüzde 8’i hedeflerini gerçekleştirmeyi başarabiliyor. Düşündürücü, ama umutsuzluğa kapılmak gerekmiyor! Belki de hedef belirleme ve yeni kararlar alma konusunda yeni bakış açıları geliştirmemiz gerekiyor. Bu konuda takip ettiğim birkaç uzmanın görüşlerinden ve çokuluslu proje deneyimlerimden edindiğim çıkarımlarımdan bazılarını günlük hayatımıza uyarlayarak burada paylaşmak istedim. Bu yardımcı adımları sıralamadan önce iki yararlı kaynak önerim var:
—SMART hedef belirleme konusunu Projelerde SMART (Akıllı) Hedef Nasıl Belirlenir? SMART Hedef Örnekleri başlıklı yazımdan okuyabilirsiniz.
—Bahri Karaçay’ın “2017’yi Başarılı Kılmanın Sırrı” adlı podcastini buraya tıklayarak dinleyebilirsiniz.
Kararlarımızı gerçekleştirmenin yolu
Doğru kararlar almak ve bu kararları gerçekleştirmek için neler yapabiliriz? İşte size 6 önemli öneri:
1- Değer odaklı hedefler belirleyin
Kararlılığınızı kaybetmek istemiyorsanız kişisel değerlerinizle uyumlu ve sizin için önemi olan hedefler belirlemelisiniz. Oysa birçok kez gerçekçi olmayan hedefler koymak gibi bir hataya düşeriz. Uzmanlar, önemli bir hatanın, yapmayı istediğimiz şeyler yerine yapmamız gerektiğine inandığımız şeyleri hedef olarak belirlemek olduğunu söylüyorlar. Bunun da ötesinde, başarılı hedef koymanın bir kuralının, yapmak istediğiniz şeyden ziyade kim olmak istediğinizi belirlemek olduğunun altını çiziyorlar. Bu nedenle, önce kendimize ait “değerlerimizi” belirleyerek işe başlamak önemli. Sizin için hayatta neler önemli? Buna biraz zaman ayırmak gerekiyor. Önceliklerimizin gerisinde aslında bizi biz yapan değerlerimiz yatar. O nedenle hedef belirlemeden önce kendi değerlerimize bakmayı unutmamalıyız. Sizin için eğer kişisel ilişkileri güçlendirmek değer ifade ediyorsa, bir arkadaşınızı aramak veya her hafta belirli bir saatte bir akraba ziyaretinde bulunmak şeklinde SMART bir hedef belirleyebilirsiniz. (SMART hedef belirleme konusunda daha geniş bilgi için buraya tıklayın.) Değeriniz ekonomik olarak bağımsız olmak ise, her ay maaşınızın belirli bir yüzdesini biriktirmeyi hedef edinebilirsiniz.
Uygulamalı davranış analizi çalışmalarında da değer odaklı hedef belirlemenin önemli olduğu ortaya çıkmıştır. O nedenle, hedef belirlemeye, yaşamımızda büyük önem verdiğiniz alanları gözden geçirmekle başlamak öneriliyor. Yapılan çalışmalar, bir hafta boyunca her bir konuya ne kadar zaman ayırdığımıza bakmanın, hedef belirleyebileceğimiz alanları hızla görmemize yol açtığını ortaya koyuyor.
2- Alışkanlıklarınız dışında düşünün
İyi bir planı olmayan işlerden pek fazla bir şey beklemeyiz. Değerlerimize dayalı doğru türde hedefler belirledikten sonra bunları başarmamıza yardımcı olacak en önemli unsur, doğru stratejiler geliştirebilmemizdir.
Strateji geliştirmenin, iş kurmada ve hedeflere ulaşmada yardımcı olduğunu gören araştırmacılar, belirli stratejiler olmadan, değişimin gerçekleşmesinin pek olası olmadığını belirtiyorlar. “Çünkü hepimiz çoğu zaman alışkanlıklarımız tarafından yönlendiriliriz” diyor ve ekliyorlar: “İyi bir oyun planı oluşturduğunuzda, davranışınızı değiştirme ihtimaliniz yüksek olur.”
Alışkanlıklarımızın bizi yönlendirmesine izin verdiğimizde, belirlediğimiz “yeni” hedeflere ulaşmak yerine çoğu kez geçmişi tekrar eder ve eski alışkanlıklara döneriz. O nedenle başlangıçta iyi bir plan geliştirir ve o plana sadık kalarak yol alırsak, alışkanlıklarımızın çerçevesi dışına çıkma fırsatını da yakalamış oluruz.
3- Çevrenizi ve koşullarınızı iyi tanıyın
Değerlerinizle uyumlu hedefler belirleyip, yöntemlerinizi uygulamaya başlamak önemli bir adım, ancak istediğiniz davranış değişiklikleri için sırf kendi irade gücünüzün yeterli olacağını düşünmeyin. Çevremiz, hedeflerimizin başarısı ya da başarısızlığı ile yakından ilişkili. Bu konuda yapılan çalışmalarda, insanların hayatlarını nasıl değiştirebilecekleri konusunda başlangıçta büyük fikirleri olabileceği, ancak zaman geçtikçe çevrelerine uyup genellikle aldıkları kararlara ters düşen eski alışkanlıklarına döndükleri tespit edilmiş. Çevremizi her yönden kontrol etmemiz imkânsızdır, ancak potansiyel olarak bizi hedeflerimizden vazgeçirebilecek durumlara karşı önceden plan yapmak, yolumuza devam edebilmemize önemli katkılar sağlar. Bir proje tasarımında yapıldığı gibi hedeflere ulaşmanın önündeki potansiyel riskler tanımlanıp analiz edilebilir. Hedefe ulaşmamızın önünde ne tür çevresel sorun ve riskler bulunuyor? Bu riskleri ortadan kaldıracak ne tür önlemler geliştirilebiliriz?
Örneğin, mutsuz bir çevrede kalarak mutluluk veren sonuçlar elde etmek pek olası değildir. O nedenle, hedeflerinizi paylaştığınız bir çevrede olmanız veya o tür bir topluluğa sahip olmanız başarınızı etkiler. Hedeflerinizle uyumlu bir çevre, motivasyonunuzu artırır ve aynı zamanda, sizinle aynı yoldaki diğer insanlardan bir şeyler öğrenmenizi sağlar.
4- Küçük kazanımlarla ilerleyin
Daha büyük hedeflerle uğraşmadan önce küçük kazanımlar elde edecek şekilde “her defasında bir adım” ilerlemeyi deneyin. Örneğin, hedefiniz daha sağlıklı bir yaşam ise, bunun için spor salonunda her gün mutlaka bir saat boyunca egzersiz yapmaya kendinizi zorlamak yerine, haftada iki-üç kez serbest yürüyüş yapmakla başlayın. Bu yürüyüşler size kolaylaştıktan sonra, daha büyük bir hedefe doğru ilerleyin. Küçük bir başarının size kazandıracağı güven, güçlenmenizi ve daha fazla değişim istemenizi sağlayacaktır.
Birçok kez daha ilk adımda sorunları kökünden halledeceğimizi varsayarak büyük hedefler belirleyerek işe başlarız. Ne yazık ki bu tür hedeflerin gerçekleştirilebilir olmaması yüzünden çoğu geçmeden motivasyonumuzu tamamen yitiririz. Yapılması gereken, her defasında bir adım yol alacak ve küçük de olsa kazanım elde ettiğimizi görecek şekilde uygun hedefler belirlemektir.
Öte taraftan, değerli bir şey elde edildikten sonra ilk heyecan azalır ve elde edilen başarı da sıradanmış gibi unutulur. Oysa, ister kişisel, ister mesleki alanda olsun, küçük kazançlarla kendinizi ödüllendirmek, hedeflere ulaşmada en etkin faktörlerden biridir. Güven kazandırır ve devamlılığı sağlar.
5- İlerlemenizi ölçün ve değerlendirin
Hedefinize doğru yol alırken elde ettiğiniz sonuçları görmek için bir ölçütünüz yoksa, eylemlerinizin pek bir anlamı olmayacaktır. Hedefleri ölçmenin birçok farklı yolu vardır. Bazı insanlar basit bir listeyle süper işler yapabilir, diğerleri ise günlük görevlerini düzenli olarak takip edebilecekleri bir takvim oluşturmayı severler.
Yapmaya başladığınız işleri devam ettirmenin eğlenceli bir yolu, nihai hedefinize doğru küçük bir adım attığınızda, kendinize bir yıldız veya gülen yüz vermektir. Hedeflerinizi titizlikle izlemek, değerlerinizi, stratejilerinizi ve davranışlarınızı analiz etmenize ve gerektiğinde düzenlemeler yapmanıza olanak tanır. Hesap verebilirlik, başarı şansınızı arttırır. İzlediğiniz yolun doğru olup olmadığını, bir iyileştirmeye veya bir değişiklik yapmaya ihtiyaç olup olmadığını görmenize yardımcı olur. Bu arada süreç içerisinde değerlerinizi de yeniden gözen geçirebilirsiniz: Daha önce belirlediğiniz hedefler acaba şimdiki yaşama bakışınızla hâlâ uyumlu mu?
6- Doğru araçları kullanın
İster kâğıt kalem kullanmayı seven biri olun, isterse akıllı telefonundan gözünü ayıramayan biri, hedeflerinizi izlemek için kullanabileceğiniz çok sayıda araç var. En basiti ajanda kullanmak ve günlük tutmaktır. Ayrıca, zihin haritalama, bütçe takibi veya günlük tutmada deneyebileceğiniz İnternet’te çok sayıda uygulama bulmak mümkün: Mind Mapping, You Need a Budget, Journal Story bunlardan birkaçı.
Güncel teknolojiden yararlanmayı ihmal etmek, güncel ihtiyaçlara karşılık geliştirilen çözümleri de ihmal etmek anlamına gelir. Kullanacağınız doğru araçlar, işlerinizi büyük oranda kolaylaştırır ve ayrıca, belirlediğiniz hedeflere sadık kalmaktan, ilerlemenizi izleme ve değerlendirmeye ve kazanımlarınızı ödüllendirmeye kadar her aşamada size yardımcı olurlar.
Zaman hızla akıyor, eğer yeni yıl hedeflerinize önem veriyorsanız, aktardığım uzman görüşlerini uygulayın ve 2018, kararlarınızı gerçeğe dönüştürdüğünüz bir yıl olsun.
Nice mutlu yıllara!
Yorumunuzu Ekleyebilirsiniz