Projelerde SMART (Akıllı) Hedef Nasıl Belirlenir? SMART Hedef Örnekleri

SMART ne demek? Projelerde hedefin SMART olması neden önemli?

SMART, proje yönetiminde hedefleri tanımlama kriteri olarak tüm dünyada yaygın olarak kullanılan bir yöntem. “Smart” sözcüğü İngilizce’de “zekice, ustaca, harika” gibi anlamlar taşıyor. Buradaki SMART ise “Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound” sözcüklerinin baş harflerinin bir araya getirilmesi ile oluşturulmuş ve yine bu anlama gönderme yapan bir kısaltma. Projelerde hedeflerin SMART olması önemli; hatta SMART olmayan bir hedef, hedef sayılmaz!

SMART’ı oluşturan beş sözcüğün Türkçe karşılıkları şöyle:

• Specific —Belirli
• Measurable —Ölçülebilir
• Achievable —Uygulanabilir, başarılabilir
• Relevant —İlgili, gerçekçi, amaca hizmet eden
• Time-bound —Zamanlaması olan, takvime bağlı

Projelerde hedefe ulaşılmasına katkı sağlayan araçlar durumundaki “faaliyetleri”, hedef olarak görmek sıkça yapılan bir hatadır. Ancak SMART yöntemini hedeflere olduğu gibi faaliyetlere de uygulamak çok yararlıdır. Ayrıca, projeler yanısıra iş ve özel hayat dahil birçok alanda hedef ve faaliyet belirlemede, kısacası gelecek planlamasında büyük yarar getiren pratik bir yönetimdir.

---

---

Hedef belirlemeye hayatınızda yer veriyor musunuz?

Kaçımız, zamanında geleceğimize dair net hedefler koyarak yola çıktık? Kaç kez koyduğumuz bir hedefe ulaşmanın verdiği mutluluğu yaşadık?

Uzun vadeli hedefler belirlemenin kültürümüzde yaygın bir uygulama olmadığını biliyoruz. Kalkınmış toplumlar ise işlerini hayatın akışına bırakmak yerine uzun vadeli SMART hedefler belirleyip onlara ulaşmak için çalışmayı seçiyorlar. Genellikle hedefleri netleştirmek yerine belirsizliğe tolerans göstermek ya da hedef belirlesek bile, takip etmeyip sonunu getirmemek, hedef belirlemenin değerini ve etkin yöntemlerini bilememekten kaynaklanıyor. Hedefe ulaşma başarısını bir kez dahi olsa tatmış olanlar, etkin hedef belirlemenin nasıl muhteşem bir güç olduğunu biliyorlar.

Hedefleriniz “temenni” değil, SMART olsun

Eğer herhangi bir konuda daha iyiyi arzu ediyorsanız, bir hedef koyabilirsiniz. SMART hedef belirlemede basit bir pratik olarak kendiniz için koyduğunuz hedeflerden yola çıkın. Daha iyi bir eğitim, daha iyi bir iş, daha sağlıklı bir yaşam veya daha güzel bir görünüm gibi çeşitli hedefleriniz olabilir. Ancak prensip şu olmalı: SMART’a göre ölçülemeyen bir hedef, hedef değildir! Bir fikir veya istek olabilir, veya bir temennidir, ama henüz SMART bir hedef değildir.

Örneklerle SMART hedef belirleme

Gerçekleşmesini istediğimiz bir hedef için öncelikle nesnel kriterleri belirlememiz gerekir. Başlangıç olarak SMART yöntemini, kişisel hedef örnekleri üzerinden görelim. Bu yöntem daha kolay anlaşılmasına yardımcı olacak. Amacınız, “daha sağlıklı bir yaşam” olsun. (SMART hedef belirleme yöntemini proje örnekleri üzerinden ele aldığım “Bir Fikri SMART Proje Hedefine Nasıl Dönüştürebilirim?” başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.)

S – Specific (Belirli)

Hedef somut olarak belirlenmeli; kesin ve net tanımlanmalıdır. Gerçekleştirmek için kendinizi hazır hissediyorsanız eğer, hedeften bahsedebilirsiniz. Somut bir ihtiyaç ve istek yoksa, ulaşılacak hedef de yoktur. Spesifik bir hedef için ta ki belirlenmemiş ayrıntısı kalmayıncaya dek “Ama ne? Ama nasıl? Neden? Nerede? Ne zaman?” sorularını sorun. Örneğin, hedefim “daha çok spor” yerine, “daha aktif olmak için her akşam parkta yarım saat tempolu yürüyüş yapacağım” gibi net, SMART bir hedef belirleyebilirsiniz.

M – Measurable (Ölçülebilir)

Hedef ölçülebilir olmalı —rakamlarla ifade edilebilmelidir. Hedefin gerçekleşip gerçekleşmediği ancak bir takım ölçümler ve karşılaştırmalar sonucunda ortaya çıkar. Rakam yoksa gerçekçi hedef de yoktur. Örneğin, “kilo vereceğim” yerine, “31 Mart’a kadar 3 kilo vereceğim” kararı SMART bir hedeftir.

A – Achievable (Uygulanabilir)

Hedef, uygulanabilir nitelikte olmalıdır. Bu daha çok hedefin gerçekçi oluşu ve faaliyetlerle ilgilidir. Bunun için öncelikle kapasitenizin hedefe götürecek faaliyetleri yerine getirmeye yeterli ve hazır olması gerekir. Tutarlı olmayan ve ihtiyaç hissedilmeyen bir hedefin gerçekleşme olasılığı yoktur. Örneğin, “artık tatlı yemeyeceğim” yerine, “her hafta şekerli içecek tüketimimi bir bardak azaltacağım” kararı SMART bir hedeftir.

R – Relevant (İlgili, amaca hizmet eden)

Hedefinizi, amacınıza götüren adımlardan biri gibi düşünün. Diğer hedeflerinizle çelişmemeli ve sürdürülebilir olmalıdır. Örneğin, “yaşam tarzımı tamamen değiştireceğim” gibi müphem bir yuvarlama yerine, “öğünlerde karbonhidratı azaltıp, protein ve sebzeye ağırlık vererek beslenme alışkanlıklarımı yeniden düzenleyeceğim” kararı SMART bir hedeftir.

T – Time-Bound (Takvime bağlı)

Hedefe ulaşmak için zaman sınırı ve bir son tarih olmalıdır. Bunun için sizi hedefinizin gerçekleşeceği tarihe adım adım götüren bir takvim hazırlayın. “İdeal kiloma kısa sürede kavuşacağım” yerine, “31 Temmuz’da 65 kiloya düşeceğim” kararı SMART bir hedeftir.

SMART hedefler, ulaşılmayı bekleyen zirveler gibidirler; belirlemek emek ister. Ödülü ise sadakatten vazgeçmediğiniz sürece ulaşılmamalarının imkânsız oluşudur.

Proje örnekleri üzerinden SMART hedef belirleme yöntemini ele aldığım yazı için buraya tıklayın.

Yeni yazılarda görüşünceye dek, “öğrenmeye devam edin!”

—Bilgi yaşamı kolaylaştırır ve yanan ateş gibi paylaştıkça çoğalır. Çekinmeden paylaşın!