Likya Yolu, Antik Likya Ülkesi ve Likyalılar

Likya Yolu, Akdeniz’in sonsuz maviliği eşliğinde yemyeşil çam ormanları arasından ilerleyen patikalardan bir kısmının işaretlenip haritalanması ile oluşturulmuş dünyaca ünlü bir yürüyüş rotası. Likya Yolu, aynı zamanda bizden binlerce yıl önce aynı topraklarda yaşamış insanların geçtiği coğrafyayı adımlayarak doğanın ve tarihin koynunda unutulmaz bir deneyim yaşamak isteyen yürüyüş tutkunlarının hayalini kurduğu bir deneyimdir.

Özelikle Batı Akdeniz yöresinde adını sıklıkla duyacağınız, günümüzden üçbin yıl kadar önce Anadolu topraklarında yaşamış bir medeniyet olan Likyalıların bıraktıkları izler arasında geçmiş çağlara tanıklık eden birçok antik kent yer alıyor.

Bu yazıda, Likya ülkesi neresidir, Likyalılar kimlerdir, tarihte nasıl bir önem sahiptirler, antik Likya yolu nerededir, kaç kilometre uzunluğundadır gibi soruların yanıtları yanı sıra, Likya yolu yürüyüş parkurları, rotası, etapları, başlangıç ve bitişi, Likya yolu tarihi, üzerindeki antik şehirler, koylar, plajlar, doğal güzellikler ve görülmeye değer yerler hakkında kısa bilgiler bulacaksınız. Daha fazla bilgi için, yazının sonundaki bağlantıdan Kültür ve Turizm Bakanlığının ücretsiz sunduğu Likya Yolu Kitabını indirebilirsiniz.

Likya ülkesi

İngilizce’de Lycia (okunuşu Lisiya) olarak bilinen Likya, “Işık Ülkesi” anlamına gelmektedir. Likya ülkesi, günümüzde Fethiye ile Antalya Körfezi arasında kalan Teke Yarımadasını kapsayan antik bir bölgedir.

Likya’nın doğusunda aynı çağlarda Pamfilya, Batısında Karya ve Lidya, Kuzeyinde ise Pisidya medeniyetleri hüküm sürmüştür. Bu bölgeler, tarihin ve doğanın iç içe geçtiği, dünyada eşine az rastlanan bir zenginliği barındırmaktadır.

Anadolu Likya Uygarlığı

Likyalılar, antik çağlarda Güneybatı Anadolu’daki Likya ülkesi denen bu yarımada üzerinde yaşamış ve dünya tarihinde iz bırakmayı başarmış bir uygarlıktır. Likya Birliği bu yıllarda Rodos’a karşı direniş amacıyla kurulmuş, MÖ 168-167 yıllarında Roma İmparatorluğu Likya’nın bağımsızlığını ilan etmiştir. Tarihi kaynaklarda Likya uygarlığının bir grup kent devletinin ortak iradesiyle kurulduğu ve varlığını yüz yıl devam ettirdiği belirtilmektedir. Tarihte bilinen ilk demokratik birliği kurmuş olan Likyalılar, ortak bir kültür yaratmış ve yaşatmışlardır.

Mısırlılar ile Hititler arasında MÖ 1280’de imzalanan tarihteki ilk yazılı anlaşma olan Kadeş Antlaşmasında bu bölgenin halkı “denizci Lukka halkı” olarak anılmaktadır. Xanthos vadisinin güneybatı ucunda deniz kıyısında yer alan ve Likya ülkesinin başkenti olan Patara, mitolojik tanrı Apollon’un doğum yeri olarak bilinmektedir. Kaynaklarda Hellenistik dönemde Likya Birliğini içine alan antik kentlerdeki tanrı Apollon inanışının çok güçlü olduğu ve Apollon kültünden gelen anlayışın bir bakıma günümüze kadar uzadığı belirtilmektedir. Patara’da kalıntıları bulunan deniz fenerinin Roma İmparatoru Neron tarafından ikibin yıl önce yapılmış ilk deniz feneri olduğu söylenmektedir.

Akdeniz sahilinde bu bölgelerde günümüzde ziyaretçi akınına uğrayan iki bin küsur yıllık kaya mezarlar, kale, tapınak kalıntıları ve diğer benzeri buluntular çoğunlukla Likya Birliği döneminden kalmadır. Patara yanı sıra, Xanthos, Olympos, Myra ve Phaselis gibi yerler Likya uygarlığının bilinen önemli kentlerinden birkaçıdır.

Likya ülkesi daha sonra Helenler, Persler, Makedonlar ve Romalılar gibi çeşitli halklar tarafından işgal edilmiş ve kontrol edilmiştir.

Avrupa kıtasına adını veren krallık

Mitolojik kaynaklara göre Avrupa kıtası adını Likya krallarından biri olan Sarphedon’un annesi Europa’dan almıştır.

Yunan mitolojisinde Europa, bakışlarının göz alıcılığı ile dillere destan olan Fenikeli bir kızdır. Europa, onu beğenen Zeus tarafından (beyaz bir boğa kılığına girerek) Girit Adası’na kaçırılır.

Zeus ve Europa ilişkisinden dünyaya gelen üç çocuktan biri olan Sarpedon, Lykia kralı olur.

Demokrasi tarihinde Likya’nın önemi

Bu Anadolu uygarlığının dikkat çekici özelliklerinden biri, o tarihlerde yirmi üç antik kent devletinin katılımıyla tarihteki ilk demokratik birliği oluşturmuş olmasıdır. Likya Birliğinin, günümüz demokratik sistemleri için esin kaynağı olduğu kabul edilir. Seçkinci antik Atina demokrasisine karşın Likya’da kadın erkek herkes eşit ve oy hakkına sahipti; kadınlar parlamentoya seçilebiliyor ve önemli görevlere gelebiliyordu. Likyalılar şecerelerini anneden itibaren saymaları şeklinde özgün bir geleneğe sahiptiler.

Kuvvetler ayrılığı fikrini ortaya atmış olan Aydınlanma Çağı siyaset düşünürlerinden Montesquieu (1689–1755), Yasaların Ruhu adlı eserinde Likya Birliğini tarihteki en mükemmel cumhuriyet olarak nitelemiştir. İlk ABD başkanı George Washington da, anayasa tartışmaları sırasında çoğunlukçu demokrasisi ile bilinen Likya Birliği’ni  model olarak referans göstermiştir. ABD’nin kurucularından Alexander Hamilton ve James Madison tarafından kaleme alınan ve ABD Anayasasının temelini oluşturan makalelerde ABD için en uygun yönetim sisteminin Likya Federasyonunda olduğu gibi federatif şehir birliği (eyaletler) olduğuna açıkça vurgu yapılmaktadır.

Likya Yolu ve Yürüyüş Rotası

Fethiye’den Antalya’ya kadar uzanan dünyaca ünlü antik Likya Yolu —Lycian Way (Lisiyan vey diye okunur)— ülkemizin ilk uzun mesafeli ve Akdeniz sahilindeki en güzel yürüyüş rotalarından biri olma özelliği taşıyor.

Muğla ili Fethiye ilçesi Hisarönü (Ovacık) mevkiinden başlayan Likya Yolu isimli rota, 555 kilometrelik güzergâhın sonunda Antalya’nın Geyikbayırı köyünde sona ermektedir. 1992 yılında Likya yolu belirleme çalışmalarına başlanılmış ve 1999 yılında Kate Clow tarafından hizmete açılmıştır.

Not: 2015 yılı öncesinde hazırlanmış kaynaklarda Hisarçandır Köyü’nde biten Likya yolunun uzunluğu 509 km iken daha sonra yeni eklenen rotalarla birlikte uzunluğu 535 km’ye ulaşmıştır ve Antalya Geyikbayırı mevkiinde sona ermektedir. 

Adını Teke yarımadasında yaşamış Likya uygarlığından alan yürüyüş rotası Akdeniz kıyı şeridi boyunca yirmiden fazla antik kentten geçecek şekilde uzanıyor.

Doğal güzellikler

Fethiye, Ölüdeniz, Kelebekler Vadisi, Kabak Koyu, Yediburunlar, Patara, Kalkan, Kaş, Kekova, Demre, Finike, Korsan Koyu, Gelidonya Feneri, Adrasan Koyu, Musa (Olimpos) Dağı, Çıralı Plajı, Tahtalı Dağı (2365 m), Tekirova, Kesme Boğaz, Göynük Kanyonu gibi tarihi ve doğal güzellikler Likya Yolu üzerinde yeralıyor.

Yeşil ve mavinin buluştuğu eşsiz manzarası ile Likya yolu, çeşitli kaynaklarda Dünyanın en güzel uzun mesafe yürüyüş rotalarından biri kabul ediliyor. Üzerindeki patikaların büyük bir kısmı işaretlenip haritalanmış durumda bulunuyor. Başlangıç noktasından itibaren işaretleri ve tabelaları takip ederek, her noktasına kolayca ulaşmak mümkün. Yol boyunca el değmemiş küçük koylar, çok az insanın yaşadığı köyler ve sayısız kalıntı bulunuyor.

Akdeniz’in güzelliği beraberinde antik Likya döneminin gizemini biraz olsun tadabilmek için Likya yolunda keyifli yürüyüşler yapan gruplara rastlayabilirsiniz.

Antik Likya yolunun Adrasan Koyu ile Karaöz sahilindeki Korsan Koyunu birbirine bağlayan kısmı üzerinde yer alan Gelidonya Feneri başlı başına bir ilgi merkezi. Fenere yürüyüş hakkında geniş bilgi için “Gelidonya Feneri ve Nefes Kesen Manzarası” başlıklı yazımı hemen okuyabilirsiniz.

Likya yolu doğa yürüyüşü grupları

Antik Likya yolunu yürümek için TODOSK (Toroslar Doğa Sporları Kulübü) gibi Antalya’daki veya yakın diğer bazı illerdeki kulüplerin düzenlediği toplu yürüyüş etkinliklerine katılabilirsiniz. Bunun için belirleyeceğiniz kulüp veya grubun web sitesinden veya sosyal medya hesaplarından etkinlik programlarını takip etmeniz gerekir.

Birkaç haftalık yürüyüşler yanı sıra bazı kulüpler yılın büyük bölümünde özellikle haftasonları antik Likya yolunun belirli güzergâhına günübürlik yürüyüşler düzenlemektedirler.

Likya yolu etapları

Likya yolunun tamamı performansa ve kondisyona bağlı olarak aralıksız olarak 3-5 hafta gibi bir sürede yürünebiliyor. Ancak yaygın bir uygulama olarak Likya Yolu güzergahı genellikle üçer, beşer günlük veya haftalık ve onar günlük etaplara bölünerek yürünmektedir.

Etapların başlangıç ve bitiş yerleri olarak çoğunlukla Hisarönü (Ovacık), Faralya, Kabak Koyu, Alınca, Yediburunlar, Gavurağılı, Patara, Kalkan, Kaş, Üçağız, Kaleköy, Demre, Alakilise, Karaöz (Korsan Koyu), Gelidonya Feneri, Adrasan, Musa Dağı, Olympos, Çıralı, Beycik, Tekirova, Phaselis, Gedelme, Beycik, Tahtalı Dağı, Göynük, Hisarçandır ve Geyikbayırı destinasyonları belirlenmektedir.

Büyük bir bölümü patikalardan geçen Likya Yolu’nun bir kısmı dağ bisikleti için de uygun durumdadır. Likya Yolunun yaklaşık 250 kilometresinde geçtiğimiz bazı yıllarda 6 gün süren zorluk derecesi yüksek ve ekstrem bir aktivite sayılan Likya Yolu Ultra Maratonu düzenlenmiştir.

Görülmeye değer yerler

Antik Likya yolu üzerinde özellikle tarihi dokusu, doğası ve sunduğu diğer güzelliklerle görülmeye değer birçok yer bulunuyor. Öne çıkan yerleri, tatil beldeleri, antik kentler ve doğal plajlar şeklinde sınıflandırarak aşağıda sıraladım. Bunlar arasında özellikle dağları ve denizi yüksekten seyredebileceğiniz Gelidonya Feneri ile Tahtalı Dağı zirvesi, nefes kesen manzaralarıyla dikkat çekmektedir. 2365 metrelik Tahtalı Dağı zirvesi, Avrupa ve Türkiye’nin sahildeki en yüksek zirve olma özelliği taşıyor. 

Popüler tatil beldeleri

Fethiye, Ölüdeniz, Faralya, Kabak Koyu, Patara, Kalkan, Kaş, Kekova, Demre, Finike, Adrasan, Olimpos, Çıralı, Tekirova, Çamyuva, Kemer ve Göynük, antik Likya yolu üzerindeki gözde yerleşim yerleri ve kalabalık tatil beldeleri arasında yer alıyor.

Antik kentler

UNESCO Dünya Mirası listesindeki Türkiye’nin 15 bölgesi arasında yer alan Xanthos ve Letoon ören yerleri Likya yolu üzerinde bulunuyor.

Telmessos, Kayaköy, Sidyma, Pydnai, Xanthos, Letoon, Patara, Phellos, Antiphellos, Apollania, Aperlai, Teimussa, Simena, Andriake, Myra, Belos, Gagai, Melanippe, Olimpos ve Phaselis, geçmişe yolculuk için Likya yolu üzerinde kaçırılmayacak fırsatlar sunuyor.

Likya uygarlığından günümüze kalan görkemli eserlerden birçoğunu sergilendikleri Antalya Müzesinde görmek mümkün.

Doğal plajlar

Akdeniz’in mavi sularında yüzmek için Kabak Koyu, Patara Kumsalı, Sıcak Yarımadası, Kekova, Korsan Koyu, Adrasan, Çıralı Kumsalı, Olimpos ve Phaselis muhteşem doğal plajlar sunuyor. Bu sahillerin bir bölümünde kamp yapma imkanı var.

Ulaşım ve konaklama

Likya yolu başlangıç ve bitiş noktalarına yakın Dalaman veya Antalya hava alanları bulunuyor. Ayrıca güzergah üzerinde bulunan kalabalık turizm destinasyonları sayesinde, Likya yoluna ulaşım ve konaklama imkânları oldukça zengin. Güzergah yakınındaki yerleşim yerlerine kara yoluyla erişim mümkün.

Ücretsiz Likya Yolu kitabı

Daha geniş bilgi için Kültür ve Turizm Bakanlığının ücretsiz sunduğu Likya Yolu Kitabını buraya tıklayarak bilgisayarınıza indirebilirsiniz.

Yeni yazılarda görüşünceye dek, “öğrenmeye devam edin”!