Akıllı Telefonlar İçin Ne Kadar Vergi Ödüyoruz?

Yurt dışından telefon almanın kazançlı olup olmadığı konusunu yazarken acaba yurt içinden aldığımız akıllı telefonlar için hangi tür vergiler ve ne kadar vergi ödüyoruz diye merak ettim ve araştırdım. Sonuçları sizlerle de paylaşıyorum. Cep telefonları günlük hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş durumda ve vatandaş olarak ödediğimiz vergiler konusunu en azından bu kadarıyla da olsa bilmemiz gerek.

Bu yazıda Türkiye’de bir akıllı telefon satın alırken ödediğimiz vergileri ve miktarlarını göreceğiz. Daha açık bir ifadeyle, ithalatçı ve üretici firmalar tarafından Ülkemizde satışa sunulan akıllı telefonlar için ödediğimiz tutarların ne kadarını devlete vergi olarak ödüyoruz sorusunun yanıtını.

Not: Bu yazının yayın tarihinden sonra belirlenen yeni vergi ve oranlara dair yasal düzenlemeleri sayfanın en alt kısmındaki Güncellemeler başlığı altında bulabilirsiniz.

Yurt dışından yolcu beraberinde getirilen telefonlar için ödenmesi gereken harç miktarını ve bu harcın nasıl ödeneceği konuları için Yurt Dışından Getirilen Telefon Kaydı Nasıl Yapılır? başlıklı yazımı okumanızı öneririm.

Telefonlar için ödenen vergiler

Cep telefonları için hangi tür vergiler ödüyoruz?

Türkiye’de satılan akıllı telefonlar üzerinden devlete Katma Değer Vergisi (KDV), Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve TRT Bandrolü olmak üzere üç ayrı vergi ödemekteyiz.

Telefon alırken ödediğimiz bu vergilerin oranları ise şu şekildedir:

• Özel Tüketim Vergisi (ÖTV): %25 – %40 – %50 (vergi matrahına göre)
• Katma Değer Vergisi (KDV): %18
• TRT Bandrolü: %10

Yukarıdaki oranlara baktığımızda cep telefonları üzerinden oran olarak en fazla payı Özel Tüketim Vergisinin (ÖTV) aldığını görüyoruz (oranların neye göre değiştiğini aşağıda ÖTV başlığı altında açıklıyorum). Onu % 18 ile Katma Değer Vergisi (KDV) ve %10 ile TRT bandrolü izliyor.

Bu vergilerin ayrıntılarına ve hesaplanmasına geçmeden önce cep telefonlarıyla ilgili merak edebileceğiniz diğer 3 vergi türüne kısaca değinelim.

Diğer vergiler

Gümrük Vergisi — 2017/11168 sayılı İthalat Rejim Kararına göre alan cep telefonları gümrük vergisi oranı %0 olarak belirlenmiştir. Yani cep telefonları gümrük vergisinden muaf tutulmuştur.

Damga Vergisi — 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa göre gümrük idarelerine verilen her bir beyanname işlemi damga vergisine tabidir. Dolayısıyla cep telefonu ithalatında da beyanname başına maktu damga vergisi ödenmektedir. Bu tutar 2019 yılı için 97,10 TL olarak tespit edilmiştir. Ancak bu miktar ithalat kapsamında Türkiye’ye getirilen her bir parti cep telefonu için bir kez verildiği için birim cihaz başına kayda değer bir maliyet tutmamaktadır. O nedenle, açıklamalara ve aşağıdaki örneklere dahil etmeye gerek görmedim.

Özel İletişim Vergisi (ÖİV) — Bu adla bilinen vergi bunların dışındadır ve cihazlar üzerinden değil hizmetler üzerinden alınmaktadır.

Telefonlar için ödenen vergi türleri hakkında kısa bilgiler

Akıllı telefonlar için uygulanan vergi türleri hakkında biraz daha bilgi edinmek istiyorsanız aşağıdaki başlıklar altındaki kısa açıklamalarımı okuyabilirsiniz.

KDV

Katma Değer Vergisi (KDV), bir tüketim vergisidir. Yapılan mal ve hizmet teslimlerinde, harcamalar üzerinden devlete ödenmesi zorunludur. Ülkemizde, 1984 yılında kabul edilen 3065 sayılı kanuna göre uygulanmaktadır. Her işleve göre değişik vergiler çıkarılmıştır. Genellikle oranı %18 olmakla birlikte bazı gıda maddeleri ve ürünlerden %8 oranında KDV alınır.

Telefonlar için KDV

Cep telefonlarına ilişkin KDV oranları 2007/13033 sayılı Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Karar kapsamında %18 genel orana tabi olduğu belirlenmiştir.

ÖTV

Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), belirli mal ve ürünler üzerinden, belirlenmiş değer (maktu) veya belli bir orana tabi olarak alınan harcama vergisidir. Yalnızca bir defaya mahsus olmak üzere, imalat, ithalat ya da ilk sahiplenme aşamasında alınır.

Ülkemizde ilk olarak Avrupa Birliği’ne uyum çerçevesinde yapılan kanun değişiklikleriyle 2002 yılında 4760 sayılı kanun ile yürürlüğe girmiştir. Bu verginin uygulanmasından amaç, gelir elde etmekten çok sosyal fayda sağlamaktır. Bu nedende ÖTV, lüks tüketim maddeleri (beyaz eşya, kürk gibi) ile sağlığa zararlı (tütün ve alkol) veya çevreye zararlı (akaryakıt ve yağ türevi) ürünlere uygulanır. Motorlu taşıtlarda ise nihai tüketici adına ithalatçılar ve ilk satıcılar ÖTV mükellefidir.

Telefonlar için ÖTV

Akıllı telefonlardan alınan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) miktarları 1 Mayıs 2019 tarihli ve 30761 sayılı Resmi Gazete’de yayımlan 1013 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile belirlenmiştir. Buna göre daha önceden tüm telefonlarda %25 olan ÖTV oranı, vergi matrahı 640 TL ile 1.500 TL arasında olanlarda %40, matrahı 1.500 TL’yi aşanlarda ise %50 olarak belirlenmiştir.

Telefonlarda ÖTV ile ilgili bilinmesi gereken önemli bir husus asgari tutar uygulamasıdır. Normalde ÖTV matrahına göre belirlenen tutarı vergi olarak ödemekteyiz ancak, hesaplanan bu tutar eğer 160 TL’nin altında kalırsa, bu durumda asgari tutar olan 160 TL’yi (2016 yılı için) vergi olarak ödemekteyiz. Dolayısıyla telefonu ne kadar ucuza alırsak alalım, en az 160 TL ÖTV ödemekteyiz. ÖTV Kanunu’nun geçici 6’ncı maddesi uyarınca 31.12.2023 tarihine kadar bu şekilde vergilendirme yapılacaktır.

TRT Bandrolü

Bandrol, vergilendirme ve telif haklarıyla ilgili olarak Ülkemizde yaygın olan bir uygulamadır. TRT bandrolü, 31 Ocak 1968 yılında kurulan Türkiye Radyo Televizyon (TRT) kurumunun devamlılığının sağlanması için başlatılmıştır. Oranı, 3093 Sayılı Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Gelirleri Kanununun verdiği yetkiyle belirlenmektedir.

TRT bandrolü, elektronik eşyalar, iletişim cihazları, uydu alıcıları, bilgisayarlar gibi ürünlerin alımında uygulanmakta ve oranları ürünlere göre değişiklik göstermektedir. Halen televizyon, radyo cihazlarından %18, akıllı telefonlardan %10, elektrik faturalarından %2, uydu alıcıları ve televizyon kartlarından %10, radyosu olan bilgisayar ve tabletlerden %3, diğer bilgisayar ve tabletlerden %2 TRT bandrol ücreti alınmaktadır.

Telefonlar için TRT bandrolü

Daha önce yalnızca radyo ve televizyon alıcısı olan cihazlar için geçerli olan bandrol uygulamasının kapsamı 28 Haziran 2016 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan karar ile genişletilmiş ve cep telefonları da bu kapsama alınmıştır.

Akıllı telefonlar için halen (Temmuz 2019) %10 oranı uygulanmaktadır. Mevcut uygulamada TRT bandrolü önce ÖTV’nin sonra da ÖTV ile birlikte KDV’nin matrahına girmekte, dolayısıyla tüketici cihazın maliyet bedeline uygulanan bandrol ücretine ilaveten ÖTV ve KDV için ödenen vergi miktarları için de bandrol ücreti ödemektedir. Bu ilginç durumda tüketici verginin de vergisini ödemiş olmaktadır.

Telefon vergi ve mali yükümlülüklerine örnek

Şimdi, örnek bir rakam üzerinden bir akıllı telefonun vergi ve mali yükümlülüklerinin ayrıntılarını görelim.

Aşağıda maliyeti 2.000 TL olan bir akıllı telefon için (1 Mayıs 2019 tarihinden sonraki) yasal oranlara göre hesaplanmış vergi miktarlarını görebilirsiniz:

Vergisiz fiyat (CIF Değeri*)	2.000 TL
TRT bandrolü (%10)	200 TL
ÖTV matrahı	2.200 TL
ÖTV – Özel Tüketim Vergisi (%50)	1.100 TL
KDV matrahı	3.300 TL
KDV – Katma Değer Vergisi (%18)	594 TL
Toplam vergiler	1.894 TL
TOPLAM FİYAT	3.894 TL

(*) Sözkonusu vergiler, uluslararası ticari bir terim olan ve mal bedeli, sigorta ve navlun bedeli toplamından oluşan CIF (Cost, Insurance, Freight) değeri üzerinden hesaplanmaktadır. Mal bedeli, deniz ticaretinde kullanılan FOB (Free on Board) değeri olarak anılır ve tedarikçinin malzemeyi nakliye yapılacağı geminin güvertesine taşıyana kadar olan sorumluluğunu içerir. Buna göre CIF değeri, FOB Değeri + Sigorta Gideri + Nakliye Gideri toplamından oluşmaktadır.

Yeni düzenleme ile geliş fiyatı 2.000 TL olan telefon için 200 TL TRT payı, 1.100 TL ÖTV ve 594 TL KDV ödenecektir.

Bu durumda örneğimizdeki maliyeti 2.000 TL olan telefonun satış fiyatı, dağıtıcı ve bayi kârı hariç, en az 3.894 TL olmaktadır.

Bu da demektir ki, 3.894 TL fiyatla satın alınan bir telefonun perakende satış fiyatının yaklaşık %48’i vergi ve mali yükümlülüklerden oluşmaktadır.

Bununla birlikte, ithalat öncesi maliyeti 2.000 TL olan telefonun vergiler ödendikten sonra 3.894 TL olması, yaklaşık %95 (1.894 / 2.000) oranında bir vergi yükü anlamına gelmektedir.

Bu hesaplamada TRT bandrolü için yalnızca 200 TL değil, aslında ek olarak 100 TL ÖTV ve 54 TL KDV ödendiğini de belirtmek gerekir. Buna göre TRT bandrolü, 1.894 TL’lik mali yükün içerisinde toplam 354 TL’lik yer tutmaktadır.

Telefon vergisiz fiyatı hesaplama

Yukarıdaki formülü geriye doğru işleterek vergisiz fiyatı bulabiliriz.

Bunun için satış fiyatını önce 1,18’e bölmek suretiyle KDV’siz fiyata, onu da 1,50’ye bölmek suretiyle ÖTV’siz fiyata, onu da 1,1’e bölmek suretiyle TRT bandrolsüz fiyata, yani vergisiz fiyata ulaşabiliriz.

[(Satış fiyatı / 1,18) / 1,5] / 1,1 = Vergisiz maliyet.

Örneğin, Ülkemizde 8.999 TL ödeyerek bir telefon satın aldığınızda bunun için ne kadar vergi ödemiş olursunuz ve vergiler dışında bu telefonun maliyeti nedir?

Bu fiyat içerisinde dağıtım ve bayi kârının 1.000 TL olduğunu varsayalım. Bu durumda dağıtıcı ve bayi kârı hariç fiyatı 7.999 TL olacaktır.

Yuvarlak olarak telefonun toplam bedelinin %48’ini (3.840 TL) mali yükümlülüklerin oluşturduğunu kabul eder ve bu oranı düşersek, telefonun maliyet bedelinin 4.159 TL olduğu ortaya çıkar.

Formülle hesaplamaya gidersek:

• Dağıtım ve bayi kârı hariç satış fiyatı: 7.999 TL
• KDV’siz fiyat (-%18): 6.778,8 TL
• ÖTV’siz fiyat (-%50): 4.519,2 TL
• TRT bandrolsüz fiyat (-%10): 4.108,4 TL
• Toplam vergiler: 3.890,6 TL

Çıkan sonuca göre toplam vergi oranının (3.890 / 7.999) yaklaşık %48 olduğunu burada da görmekteyiz.

Son söz

Örneğimizden de görüldüğü üzere, yapılan hesaplamalara göre Ülkemizde satışa sunulan akıllı bir telefonun vergi yükü satış fiyatının (dağıtımcı ve bayi kârı hariç) yaklaşık %48’ini bulmaktadır.

Buna göre Türkiye’de satın alacağınız bir telefonun perakende satış fiyatını (bayi kârı hariç) ortalama 0,48 ile çarparak, ödenen toplam vergi miktarını yakın bir doğrulukla hesaplayabilirsiniz.

Merak edenler için son bir bilgi: Ülkemizde her yıl 12 – 13 milyon yeni cep telefonu satılıyor (2019’dayız) ve bu rakam giderek artış gösteriyor. Ayrıca araştırma sonuçlarına göre mevcut kullanıcıların yarıya yakını bir yıl sonra telefonunu yeniliyor.

---

Güncellemeler

Cep telefonları için uygulanan vergiler konusunda yukarıdaki yazının yayın tarihinden sonra belirlenen yeni vergi ve oranlara dair yasal düzenlemeleri aşağıda bulabilirsiniz.

• 8 Mayıs 2020
  Resmi Gazete’de yayımlanan Ticaret Bakanlığının İthalatta Gözetim Uygulamasına İlişkin Tebliğ’e göre, 8517.12.00.00.11 numaralı gümrük tarife istatistik pozisyonunda “Alıcısı bulunan verici portatif (cellular) telsiz telefon cihazları” başlığıyla yer alan cep telefonlarının 200 doların altında birim gümrük kıymetini haiz olanlarının ithalatı, İthalat Genel Müdürlüğünce düzenlenecek gözetim belgesi ile yapılabilecek. Böylece fiyatı 200 doların altında olan cep telefonları yurda sokulurken fiyatı 200 dolarmış (1.420 TL) gibi vergi alınacak.

• 4 Mart 2020
  Resmi Gazete’de yer alan yeni düzenlemeye göre Fikir ve Sanat Eserlerinin Çoğaltılmasına Yarayan Teknik Cihazlar ile Boş Taşıyıcı Materyallerin İmalat veya İthalatında Yapılacak Kesinti Oranlarının Belirlenmesine İlişkin Kararda, cep telefonlarını ifade eden ve Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) numarası 8517.12.00.00.11 olan cihazlar için kesinti oranı %1 olarak belirlendi. Söz konusu yeni %1’lik vergi tutarını cep telefonu ithalatçıları Kültür ve Turizm Bakanlığının hesabına yatırmakla sorumlu olacak.
  Buna göre, bir telefonun satış fiyatı belirlenirken gümrük girişi üzerinden (bayi kârı hariç) eklenen vergiler:
  • %1 Kültür Bakanlığı payı
  • %10 TRT bandrol ücreti
  • %50 ÖTV
  • %18 KDV

---

Yeni yazılarda görüşünceye dek, “öğrenmeye devam edin”!