Kız Kulesi, Boğaz’ın kalbindeki eşsiz konumu ve kendine özgü mimarisiyle İstanbul’un tarihi simgelerinden biri. Salacak açıklarındaki küçük bir adanın üzerine kurulu bu gizemli kule, yüzyıllar boyunca birçok uygarlığa tanıklık etmiş. Hakkında pek çok efsaneden söz edilen Kız Kulesi, aynı zamanda İstanbul ve Boğaz manzaralarının vazgeçilmez romantik ögeleri arasında yeralıyor.
Konumu ve mimarisiyle Dünyada benzerine pek rastlanmayan Kız Kulesi, sahilin yaklaşık 200 m açıklarında, 5 kattan oluşan yaklaşık 18 metre yüksekliğinde bir yapı.
Uzun tarihi boyunca, kale, hapishane, hastane karantina odası, gümrük noktası ve deniz feneri gibi işlevler için kullanılan bu esrarengiz yapı, geniş çaplı bir restorasyon sürecinden sonra günümüzde özel bir firma tarafından içinde restoran, kafe ve müze bulunan bir seyir mekânı olarak işletiliyor.
Bir ilham kaynağı
Kökleri milattan önceye uzanan Kız Kulesi, yalnızlığın ve ulaşılmazlığın simgesi olan görünümü ve kendine özgü estetiğiyle yüzyıllardır aşıklara olduğu kadar, aralarında ünlü yazar, şair, ressam, müzisyen ve fotoğrafçının da bulunduğu çok sayıda sanatçıya ilham kaynağı olmuş.
Evliya Çelebi, Seyahatnamesinde Kız Kulesi’nden bahsederken “deniz içinde karadan bir ok atımı uzaklıkta sanatkârane yapılmış yüksek bir kule” ifadelerini kullanır.
Galata Kulesi ve Bayazıt Kulesi ile birlikte İstanbul denince akla gelen üç tarihi kuleden biri olan Kız Kulesi, fotoğrafseverler için en çekici mekân ve konulardan biridir. Yalnızlık, romantizm ve gizem kadar, asırlar boyunca Boğaz’ın dev akıntılarına meydan okumuş mütevazı bir gücü de simgeleyen Kız Kulesi, manzara, dokümanter ve mimari fotoğrafların güçlü bir ögesi olmuş.
İstanbul’u fotoğraflamak isteyen her sanatçı, bu eşsiz yapıyı Marmara’nın mavi suları ile Boğaz’ın muhteşem manzarasıyla buluşturarak görüntülemeyi hayal etmiştir. Kimi zaman sahilden, kimi zaman bu küçük adacıktan objektiflere yansıyan Kız Kulesi görüntüleri, hayranlık uyandıran bir gizem ve romantizm yansıtırlar.
Kız Kulesi’nin tarihi geçmişi
Kız Kulesi, antik çağlarda başlayan geçmişiyle, Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorluklarında her dönem adından söz ettirerek günümüze kadar gelmiştir.
Günümüzde Üsküdar’ın sembolü sayılan kule, Avrupalı tarihçilerin bazı kaynaklarında Antik Çağ’da Arkla ve Damialis, daha sonraki dönemlerde “Tour de Leandros”(Leandros’un kulesi) adları ile anılmıştır.
Araştırmacılar, Kız Kulesi’nin üzerinde yer aldığı adacıktan ilk kez M.Ö. 410 yılında söz edildiğini belirtiyorlar.
Bizans dönemi
Kız Kulesi’nin ne zaman yapıldığı hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte, eldeki kayıtlara göre, bu küçük adacığın üzerindeki ilk yapı, M.S. 12. yüzyılda Bizans İmparatoru Manuel Comnenos tarafından inşa ettirilmiş. İmparator Manuel, Sarayburnu sahilinde bir manastır yakınına inşa ettirdiği kule ile Kız Kulesi’nin bulunduğu yer arasına zincir bağlatarak, gemilerin Boğaz’dan geçişini kontrol altına almaya başlamış.
Kuleden bakıldığında suyun içinde bir süre sonra zinciri taşıyamayarak Avrupa Yakasına doğru yıkılan bölümün kalıntıları görünmektedir.
Osmanlı dönemi
1510 yılında meydana gelen büyük İstanbul depreminde büyük hasar görmüş olan kule, Yavuz Sultan Selim döneminde onarılmış.
17. asırdan sonra deniz feneri olarak hizmet vermeye başlamış ancak 1719’da fenerde kullanılan kandil yağından rüzgârın etkisiyle başlayan bir yangınla tahrip olmuş. Bu yangın, kulenin yeniden inşasının ahşap yerine taştan yapılmasına neden olmuş. Kule, 1830’da kolera salgınının şehre yayılmaması için karantina hastanesine dönüştürülmüş, 1830’lu yıllarda binlerce kişinin öldüğü veba salgını sırasında hastaların tecritinde kullanılmış.
Kız Kulesi’nin Osmanlı dönemindeki son büyük onarımı II. Mahmud döneminde yapılmış, üst tarafa camlı bir köşk ve onun üzerine de kurşunla kaplı bir kubbe eklenmiştir. Kule’ye bugünkü mimarisi 1832-33 yılındaki onarımla verilmiş ve Kız Kulesi’nin kapısının üzerindeki mermere Sultan II. Mahmut’un tuğrasını taşıyan bir kitabe yerleştirilmiştir.
Cumhuriyet dönemi
Cumhuriyet döneminde kule ağırlıklı olarak Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Denizcilik İşletmeleri gibi devlet kurumlarının hizmetinde kullanılmış.
Günümüzde ise Kız Kulesi İstanbul’u ziyaret edenlerin en çok ilgi gösterdiği mekanların başında geliyor.
Kız Kulesi’nin meşhur efsaneleri
Kalabalık bir kentin hemen her yanından görülüyor olmasına rağmen kolayca ulaşılamayan esrarengiz bir noktada yeralması, bu yalnız ve gizemli kule hakkında zaman içerisinde çok sayıda efsanenin anlatılmasına neden olmuş.
Leandros efsanesi
Bu efsanelerden en çok bilineni, bir zamanlar kuleye adını da vermiş olan Leandros efsanesi. Hikâye, onları birbirinden ayıran denize meydan okuyarak her gece gizlice buluşmayı başaran Leondros ve Hero adında iki gencin gizli aşkı ve yasak sevişmeleri üzerine kuruludur. Aşıkların hikâyesi ne yazık ki fırtınalı bir gece ve izleyen günde boğazın sularında acı bir sonla bitiyor. Rahibe Hero’nun, biricik aşkına Kız Kulesi’nden yol gösteren meşalesi o gece rüzgarın etkisiyle söner. İçini kaplayan endişeyle sabaha dek sevgilisini bekleyen Hero, gün aydınlandığında Leandros’un cansız bedenini karşı kıyıda görünce bu acıya dayanamaz ve o da kendini Kız Kulesi’nden Boğaz’ın azgın sularına bırakır.
Yılan efsanesi
Diğer bir efsane ise bir prensesin yılan tarafından ısırılması nedeniyle kısa süren yaşamı üzerine. Kızını, doğum gününü bayram ilan edecek kadar seven Bizans imparatoruna yaşlı bilginler prensesin 18 yaşına basmadan bir yılan tarafından ısırılarak öleceğini söyler. Buna önlem olarak imparator kızını denizin ortasındaki bu kuleye yerleştirir ancak kaderden kaçması mümkün olmaz. Adaya gönderilen bir meyve sepetinden çıkan yılan, prensesi zehirler.
Bu efsanenin devamı Ayasofya’ya kadar uzar. Ayasofya’ya defnedilmiş olan prensesin metal tabutunun üzerindeki iki deliğin prensesin peşini bırakmayan yılanın işi olduğu söylenir.
Kız Kulesi’nin merak uyandıran sırları
Bir başka hikâyeye göre, Kız Kulesi, yakın geçmişte bir İngiliz antika koleksiyoneri tarafından, bulduğu notlar ve çizimlere dayanarak kaçak araştırmalara sahne olmuş.
Arapça’dan çevrilen sözkonusu notlara göre Kız Kulesi’nin mahzeninden aşağıya inen bir geçit vardır ve bu geçitten deniz tabanındaki başka bir yapıya ulaşılmaktadır.
Notlarda tarif edildiği şekilde geçidin kapısını açacak demir anahtarı yaptıran koleksiyoner, 1960 yılında soluğu İstanbul’da alır. Günlerce süren maceralı arayıştan ve kaçak kazılardan sonra yapının birçok odadan oluşan gizli alt katlarına ulaşır. Burada bir takım eşyalar yanısıra 2 bin yıl öncesine ait olduğu belirlenen bir kılıç bulur.
Bu konu, koleksiyonerin 2004 yılında ölümünden sonra İngiltere’de torunu tarafından bulunan, kulenin gizli kısmına ait bir dizi siyah beyaz fotoğraf sayesinde ortaya çıkarılır.
Kız Kulesi’ne ulaşım
Kız Kulesi’ne ulaşım Üsküdar ve Kabataş iskelelerinden kalkan tekneler ile sağlanmaktadır.
Kabataş’tan tekneyle 10 dakikalık sürede ulaşabilen Kız Kulesi’ne yalnızca hafta sonları belirli aralıklarla seferler yapılmaktadır.
Üsküdar Salacak iskelesinde ise her gün sürekli olarak ring servis hizmet vermektedir.
Kız Kulesi özellikle yaz aylarında yeni evlenen çiftlerin uğrak yeri durumunda. Tarih kokan bu gizemli kuleden İstanbul ve Boğaz’ın enfes panoramik görüntüsünü seyretmek mümkün.
İsterseniz, Salacak sahilindeki açık kafelerde çayınızı yudumlayıp İstanbul’un doyumsuz manzarası önünde Kız Kulesi’ni seyredip, görüntüleyebilirsiniz.
Etkileyici Kız Kulesi fotoğrafları için ipuçları
İstanbul’un en çok fotoğraflanan mekânlarından biri olan Kız Kulesi, 2014 yılında Google Haritalar aracı Panoramio’dan veri alan bir web sitesi olan SightsMap tarafından yapılan bir sıralamada dünyada fotoğrafı en çok çekilen ilk beş yer içerisinde yer almıştır.
Şimdi, en güzel Kız Kulesi fotoğrafı nasıl çekilir sorusunun yanıtını üç başlık altında görelim: Nereden, ne zaman ve nasıl çekilir?
Nereden çekmeli?
Kız Kulesi’ni, Üsküdar sahilinden harika bir İstanbul silueti eşliğinde fotoğraflayabilirsiniz. Arka plana tarihi yarımadada Topkapı Sarayı, Ayasofya ve Sultanahmet’i içine alan Suriçi görüntüsünü veya Harem yönüne biraz ilerleyerek Galata Kulesi’ni alabilirsiniz.
Kuleyi solo fotoğraflamak isterseniz, tekneyle yanaşırken veya ada üzerinden şansınızı deneyebilirsiniz.
Ne zaman çekmeli?
Gün batımı saatleri, etkileyici Kız Kulesi fotoğrafları çekmek için en güzel zamandır. Avrupa yakasından batan güneşi akşamın kızıllığıyla birlikte kadrajınıza alarak Üsküdar sahilinden harika Kız Kulesi görüntüleri yakalayabilirsiniz.
Güneş ufku terk ettikten bir süre sonraki mavi saatte Boğaz üzerinde oluşan büyüleyici renklerle fotoğraflarınızı göz alıcı hale getirebilirsiniz. Uzun pozlamayla yapacağınız gece çekimlerinde kulenin ve şehrin parlayan ışıklarıyla canlanan görüntülerinize vapur ve teknelerin oluşturacağı ışık çizgilerini ekleyebilirsiniz.
Nasıl çekmeli?
Dar açılı bir lens kullanarak Kız Kulesi arka planında tarihi yarımadadan diğer eserlerin daha yakın görüneceği etkileyici fotoğraflar çekebilirsiniz. Kız Kulesi’ni odaklarken arka plandaki eserlerin görüntünüzde netlik kaybına uğramaması için diyaframı mümkün olduğunca kısmayı (f/16 ve daha büyük değerlere almayı) unutmayın.
Kuleyi adada yanıbaşından fotoğraflamak isterseniz, geniş açılı bir lense ihtiyacınız olacak. Geniş açılı lenslerle kadrajınıza geniş bir gökyüzü alarak dramatik görüntüler de yakalayabilirsiniz. Bulutlu havalarda özellikle güneşin ışınları bulutların arasından süzüldüğü bir havada nefes kesen Kız Kulesi görüntüleri fırsatları oluşabilir. ND filtre kullanarak yapacağınız uzun pozlamalarda bulutların akışı fotoğraflarınıza müthiş bir dinamizm katacaktır.
Fotoğraflarınızda arka planı öldürerek Kız Kulesi’ni daha çok öne çıkarmak istediğinizde diyafram değerini mümkün olduğunca düşürmeyi hatırlayın.
Sahilden yapacağınız çekimlerde netlik kaybı yaşamamak için kameranızı sabitlemenin mutlaka yararını görürsünüz. Uzun pozlamayla çekeceğiniz gece fotoğraflarında ışık kaynaklarının çevresinde yıldız etkisi yaratmak görüntünüzü daha etkileyici hale getirebilir. Bunun için diyafram değerini en yükseğe almayı unutmayın.
Fotoğraf düzenleme
Fotoğraflarınızın daha göz alıcı olmasını istiyorsanız, çekim sonrasında fotoğraflarınızı düzenlemeniz (işlemeniz) gerekir. Bunun için temel fotoğraf düzenleme tekniklerini kısa sürede öğrenip uygulayabilirsiniz.
Kaydınızı hemen yapabileceğiniz “Fotoğraf Düzenlemenin 20 Temel Adımı” isimli ÜCRETSİZ email kursu, fotoğraflarınızı çekim sonrası işleyerek daha göz alıcı hale getirmeyi öğrenmenin masrafsız, en kolay ve en hızlı yolu.
Bu e-kursta öğreneceğiniz teknikler arasında, mercek profili, ufuk çizgisi ve perspektif düzeltme ve kromatik sapma (kenar renk kayması) kaldırma gibi hata giderme işlemleri yanısıra, parlak ve gölge alanları kurtarma, dijital ND filtre uygulama, kontrast, berraklık, renk sıcaklığı, renk titreşimi, ton / doygunluk / parlaklık gibi ayarlar yer almaktadır.
Yeniden görüşünceye dek, “gezmeye, öğrenmeye ve fotoğraf çekmeye devam edin!”
Not: Bu yazı ve fotoğrafların bir bölümü Türkçe ve Almanca yayımlanan ADVS Harmoni-e Dergisi Kasım 2019 sayısında yer almıştır. Derginin dijital versiyonunu okumak için buraya tıklayın.
Yorumunuzu Ekleyebilirsiniz