Öncelikle Türkçeyi özenli kullanma gayretinizden dolayı tebrikler ve teşekkürler.
‘Dahi’ anlamındaki ‘de’ ve ‘da’ sözcüklerinin ayrı yazılması gerektiği konusu birçok kişiye hayli kafa karıştırıcı görünüyor. Sosyal medya, özellikle Twitter kullanımı yaygınlaştıkça bu konuda beklenmedik düzeyde bir sorun yaşandığına tanık olduk. Bu karışıklığı ortadan kaldırmak için kolay bir formül var. İşte size ‘de’ ve ‘da’yı hatasız kullanmanın yolu. (Siz de sevdiklerinize iletin :)
‘De’ ve ‘da’ların ayrı mı bitişik mi yazılacağını nasıl anlarız?
Bu son derece kolay yöntemi şimdi bir kez öğrendiğinizde kalan ömrünüz boyunca ‘de’ ve ‘da’ konusunda hata yapmaktan kurtulacaksınız. Yöntem, sağlamasını yapmaktan ibaret ve çok basit:
‘De’ ve ‘da’ ne zaman ayrı yazılır?
Ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ cümleden çıkarılırsa cümlenin temel anlamı bozulmaz. Bunun için ‘de’yi veya ‘da’yı cümleden çıkarıp, cümleyi tekrar okuyun. Cümle anlamsız hale gelmiyorsa, ayrı yazılır.
Örnek: Ayşe de kitap okuyor → Ayşe kitap okuyor.
De’yi çıkardığımızda anlam bozulmadığına göre örneğimizde ‘de’ ayrı yazılır.
Oysa bitişik yazılan ‘de’ ve ‘da’yı çıkarıp okursanız, anlamın bozulduğunu göreceksiniz.
Örnek: Masada üç kitap var → Masa üç kitap var.
Bu örnekte ‘da’yı çıkarınca cümlenin anlamı bozulduğuna göre burada ‘da’ ayrı değil, bitişik yazılır.
Bilmek isteyeceğiniz her şey tek kitapta. Kalkınmış toplumların nasıl hedef belirlediğini ve bu hedeflere adım adım nasıl ulaştığını öğrenin! Avrupa Birliği’nin hibe desteklerinden yararlanarak bu yöntem ve tekniklerle hedeflerinize ulaşın!
‘De’ ve ‘da’ neden ayrı yazılır?
Yanıt çok net: Çünkü, ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ birer sözcüktür. Tıpkı ‘sen’, ‘ben’, ‘yaz’, ‘oku’ ve diğer sözcükler gibi. Evet, isim veya fiil veya zarf değil, bağlaç; ama sözcük. ‘Dahi’ anlamına gelir. Herhangi bir sözcüğü diğer sözcüklerle olur olmaz bitişik yazmak yanlış kullanım olduğu gibi, ‘de’ ve ‘da’yı da olur olmaz bitişik yazmak yanlıştır. Üstelik birçok durumda daha vahim bir yanlıştır, çünkü bitişik yazılan durum eki ‘-de’ ve ‘-da’ ile karıştığında tamamen farklı bir anlam ortaya çıkar.
Bulunma durumu eki -da, -de, -ta, -te bitişik yazılır
Bu bir yazım kuralıdır. Bulunma durumu eki olan -da / -de / -ta / -te’nin yazılışı öncesindeki kelimeye daima bitişik yazılır: Yolda, işte, evde, caddede, sokakta, şehirde, ülkede, dünyada, evrende, bende, sizde vb. örneklerde olduğu gibi daima bitişik yazılır.
Dikkat ederseniz, yukarıda sıraladığım örneklerde bitişik yazılan -de ve -da genellikle “kimde?”, “nerede?” gibi soruların yanıtı niteliğindedir. Bu soruları sorarak da -de ve -da’nın ne zaman bitişik yazıldığının sağlamasını yapabilirsiniz.
Türkçe Yazım Kuralları — Nasıl Yazılır Diye Merak Ettikleriniz
‘De’ ve ‘da’ların ayrı veya bitişik olması ne fark eder?
Aşağıda ‘da’nın ayrı ve bitişik yazıldığı iki cümlenin anlamını karşılaştırıp farkın önemine siz karar verin:
Örnek:
- Sizin mağaza da satıldı. (Burada satılan şey mağaza.)
- Sizin mağazada satıldı. (Burada satılan şey mağaza değil, satışın yapıldığı yer mağaza.)
Ayrı ‘de’ ve ‘da’ yerine ‘dahi’ sözcüğü
‘De’ ve ‘da’nın ayrı mı, bitişik mi olduğunu anlamanın diğer kolay yolu şu: Cümlede ‘de’ ve ‘da’ yerine ‘dahi’ sözcüğünü kullanın. Anlam bozuluyorsa ‘dahi’ anlamında değildir, ayrı yazılmaz.
Örnekler:
- Bende bilet var → Ben
dahibilet var! (Anlam bozuldu.) - Ben de yaparım → Ben dahi yaparım. (Anlam bozulmadı – ‘de’ ayrı.)
Bu da başka bir sağlama yöntemi. Hatta alışkanlık edinmeniz ve doğru kullanımın refleks haline gelmesi için bu yöntemi sık sık kullanabilirsiniz.
Ayrı mı, Bitişik mi? Nasıl Yazılır? Hangisi Doğru?
‘De’ ve ‘da’ için birkaç ilave ipucu
- Eylemlerden (fiilden) sonra gelen ‘de’ ayrı yazılır. Örnek: Şimdi gel de inanma!
- Ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ hiçbir zaman ‘te’ ve ‘ta’ biçiminde yazılmaz. Yanlışa örnek: Gidip
tegelmemek var. - Veya anlamına gelen ‘ya da’ içindeki ‘da’ ayrı yazılır: ya da.
- ‘De’ ve ‘da’ bağlacını kendisinden önceki sözcükten kesme ile ayırmak yanlıştır. Yanlışa örnek:
Ayşe’degeldi.
Artık ‘de’ ve ‘da’ konusunda hata yapmamanın yolunu biliyorsunuz. Deneyin, kısa sürede kolaylaşacağını göreceksiniz.
Diğer bazı sözcüklerin ayrı mı, bitişik mi yazıldığını merak ediyorsanız, Ayrı mı, Bitişik mi? Nasıl Yazılır? Hangisi Doğru? başlıklı yazımı, ki’nin ayrı mı, bitişik mi yazılması gerektiğinin formülü için ‘Ki’nin Yazılışı — ‘Ki’ Ne Zaman Ayrı Ne Zaman Bitişik Yazılır? başlıklı yazımı okumanızı öneririm.
Ki’nin Yazılışı — ‘Ki’ Ne Zaman Ayrı Ne Zaman Bitişik Yazılır?
Dilimize hepimizin gerekli özeni göstermesi dileğiyle.
Özet
‘De’ ve ‘da’ların ayrı mı bitişik mi yazılacağını belirlemenin 3 kolay formülünü gördük bu yazıda. Hangisi aklınızda kalıyor veya size kolay geliyorsa, onu uygulayıp artık bu konuda yaşam boyu hata yapmaktan kurtulabilirsiniz.
- Yazdığınız ‘de’yi veya ‘da’yı cümleden çıkarıp, cümleyi tekrar okuyun. Cümle anlamsız hale gelmiyorsa, ‘de’ veya ‘da’ ayrı yazılır.
- Cümlede ‘de’ ve ‘da’ yerine ‘dahi’ sözcüğünü kullanın. Anlam bozulmuyorsa ‘dahi’ anlamındadır, ayrı yazılır.
- Bitişik yazılan -de ve -da genellikle “nede?”, “kimde?”, “nerede?” gibi soruların yanıtı niteliğindedir. Bu soruları sorun, eğer -de ve -da ekli kelimeler bu soruların yanıtını veriyorsa bitişik yazılır.
‘De’ ve ‘da’yı hatasız yazmanın yolunu artık biliyorsunuz. Hatasız yazmak, yazan herkesin sorumluluğudur. “Hatasız kul olmaz,” evet ancak “hatasız yazı” şarttır; hata mutlaka geri döner.
Sertifikanızı alın
De ve da yazımı hakkında bilgilerinizi hemen test edebilir ve bağlantıya tıklayarak “Dahi Anlamındaki De Sertifikası” kazanabilirsiniz.
Tekrar görüşünceye dek, “öğrenmeye devam edin.”
Bu yazı için kısa URL: goo.gl/JLM4V9
—Bu bilgiyi sosyal medya çevrelerinizle paylaşmak isterseniz, aşağıdaki renkli ikonları kullanabilirsiniz.
Yararlı paylaşımınız için teşekkür ederim.
Başarılar…
Okulda yardimci oluyor. Teşekkürler :)
Başarılar…
Gidipte gelmemek mi doğru gidip de gelmemek mıi?
“Gidip de”. Bu sorunun yanıtını yazıda vermiştim. “Birkaç ilave ipucu” başlığı altında.
“İstemesem”-de ayrı mı yazılır yoksa birleşik mi hala çözemedim.
Ayrı. Çözümünü yazıda vermiştim. ‘de’yi cümleden çıkarıp, cümleyi tekrar okuyun, cümle anlamsız hale gelmiyorsa, ayrı yazılır.
Ne güzel de anlatmışsınız tane tane. Emeğinize sağlık 🙏
“Bir bildiğimiz varda konuşuyoruz” cümlesindeki ‘da’ doğru mu yazılmış?
Hayır. Yanıtını yazıda vermiştim. ‘da’yı cümleden çıkarıp, cümleyi tekrar okuyun, cümle anlamsız hale gelmiyorsa, ayrı yazılır.
Teşekkür ederim. Sonunda ben de anladım.
👍🏻 Harika.
Zaman ayırıp paylaştığınız içinde teşekkürler.
“İçinde” yazmanız ilginç bir örnek olmuş.
“Bu günleride mi görecektik?” Buradaki de ayrı mı olacak?
Yanıtını yazıda vermiştim. ‘de’yi cümleden çıkarıp tekrar okuduğumuzda cümle anlamsız hale gelmediğine göre, ayrı yazılır. “Bu günleri de mi görecektik?”
Bir yıl da böyle geçti. Da ayrı mı yazılır?
Çözümü yazıda yer alıyor. ‘Da’yı cümleden çıkardığımızda (bir yıl böyle geçti), cümle anlamsız hale gelmediğine göre ayrı yazılır.
Ancak bu yıl da böyle geçti deyince daha önceki yıllar da buna benzerdi izlenimi oluyor oysa bu yıl böyle geçti deyince sadece bu yıl bu şekilde geçti deniyor sanki
Anlamsız hale gelmiyor ama.
Çok teşekkür ederim. Bazı arkadaşların de, da, ta, ve, ki, nerelerde kullanmayı bilmiyorlar .Ben cümleyi yazar bakarım de, da çıkarınca cümle bozulur mu diye ona göre yazarım. Sizin aydınlatmanız çok iyi oldu. Hocam çok teşekkür ederim. Saygılar.
TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı Halk Şairi
Tülay Aslan
Güzel ve detaylı anlatım için teşekkürler hocam. Emeğinize sağlık.
[…] Mar 30, 2016 … 'De' ve 'da'ların ayrı mı bitişik mi yazılacağını nasıl anlarız? Bu son derece kolay yöntemi şimdi bir kez öğrendiğinizde kalan ömrünüz boyunca … devamini oku […]
bakikaracay.com adresinde yayımlanan bir içeriği sitenizde yayımlayabilmeniz için izlemeniz gereken yöntem “Koşullar ve Uyarılar” sayfasında açıklanmıştır. Uygun hareket ettiğiniz için teşekkürler.
Yazında kışında kral çıplak cümlesinde da lar ayrı mı yazılır