İnsanlık tarihinin en önemli uygarlaşma projelerinden biri olan Avrupa Birliği’nin temeli 9 Mayıs 1950 tarihinde Paris’te atılmıştır. Avrupa’da barışçıl ilişkilerin kalıcı şekilde kurulması için atılan bu ilk adımın yıl dönümü olan 9 Mayısın her yıl Avrupa Günü olarak kutlanması ise 1985 yılında yapılan Milano Zirvesinde alınan bir kararla başlamıştır.
Farklı kültürleri ve farklı milletleri aynı çatı altında buluşturma gayesiyle barış ve refah temelinde yükselen Avrupa Birliği’nin önemli sembollerinden biri sayılan “Avrupa Günü” tüm üye ve aday ülkelerde olduğu gibi 2000 yılından beri her yıl ülkemizde de demokrasi, katılımcılık, eşitlik, özgürlük, güvenlik ve dayanışma gibi temaları vurgulayan etkinliklerle kutlanmaktadır.
Antalya Valiliğindeki Avrupa Birliği Projeleri Koordinatörlüğü görevim süresince, Türkiye’nin Avrupa Birliği sürecine yerel düzeyde kamuoyunun dikkatini çekmek amacıyla 2010 yılından 2020 yılına dek 9 Mayıs Avrupa Günü çerçevesinde çeşitli etkinlikler düzenledik. Okuyucularımın büyük bölümünün Avrupa Birliği meselemize ve Birlik ile bağımızın kopmaması için Avrupalılık değerlerine önem veren, ülkemizin çok daha iyi yerlerde olması gerektiğine inanan insanlar olduğunu bildiğim için Avrupa Günü etkinliklerine 2021’den itibaren blogumda yer verdiğim bu yazıyı güncelleyerek katılıyorum.
Kalkınmanın faktörü ne büyük coğrafyalar, ne köklü tarihler, ne kalabalık nüfuslar ve ne de zengin doğal kaynaklardır. Kalkınmanın faktörü bilgili, görgülü ve donanımlı insanlardır.
—Baki Karaçay
Avrupa Gününün ortaya çıkışı
Avrupa Günü, aslında Avrupa Birliği’nin kuruluşundan çok daha önceleri 5 Mayısta kutlanmaya başlanmıştır.
5 Mayıs 1949’da kurulan Avrupa Konseyi, 1964 yılında aldığı bir kararla kuruluş tarihine atfen her yıl 5 Mayısın Avrupa Günü olarak kutlanmasını ilan etmiştir. O nedenle, bu tarihten sonraki yirmi yıl boyunca Avrupa ülkelerinde Avrupa Günü olarak 5 Mayıs günü kutlanmaktaydı.
Avrupa Konseyi sıklıkla Avrupa Birliği Bakanlar Konseyi ile karıştırılmaktadır. Avrupa Konseyi’ne Belarus, Kosova ve Vatikan hariç tüm Avrupa ülkeleri ile birlikte, aralarında Ukrayna, Rusya, Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan’ın da bulunduğu toplam 47 ülke üyedir. Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği ile herhangi bir organik bağı bulunmayan ayrı bir uluslararası örgüttür. Bununla birlikte Avrupa Birliği ile yakın işbirliği içerisinde ve birçok ülkede birlikte gerçekleştirdikleri projeler söz konusudur. Türkiye, Birleşmiş Milletler’den dört yıl sonra 5 Mayıs 1949 tarihinde kurulan Avrupa Konseyi’ne aynı yıl katılmış ve Yunanistan ile birlikte konseye ilk giren üyeler arasında “kurucu üye” statüsünde yer almıştır. Avrupa Konseyi’nin çalışma alanları arasında insan hakları, özgürlükler, demokrasi, hukuk, medya, sosyal dayanışma, sağlık, eğitim, kültür, spor, gençlik, sınırötesi iş birliği, çevre ve bölgesel planlama konuları yer almaktadır.
9 Mayısın Avrupa Günü olarak kutlanmaya başlaması, 1985 yılında Avrupa Topluluğu ülkeleri devlet ve hükumet başkanlarının katıldığı Milano Zirvesi’nde karara bağlandı. Bu tarihin önemi, 1950 yılı 9 Mayısında imzalanan Schuman Bildirgesinden kaynaklanmaktadır. Fransız Dışişleri Bakanı Robert Schuman tarafından hazırlanarak 9 Mayıs 1950 tarihinde açıklanan bildiri, bugün Avrupa Birliği adlı örgütün temel taşı olarak kabul edilmektedir. “Schuman Bildirgesi” olarak da tanınan bu tasarıda, Avrupa’da barışçıl ilişkilerin kalıcı şekilde tesisi için daha sistematik ve organize bir Avrupa kurmanın gerekliliği belirtilmiştir.
Günümüzde Avrupa’nın birçok yerinde Avrupa Günü olarak olarak hâlâ 5 Mayıs günü de kutlamalar yapılmaya devam etmektedir. Buna gerekçe olarak, Avrupa Konseyi’nin özellikle insan hakları, hukukun üstünlüğü ve demokrasi ilkelerini savunarak yerleştirmeyi amaçlayan önemli umutlardan biri olarak görülmüş olması, ancak Schuman Bildirgesi’nin yalnızca kömür ve çelik sektörlerinde başlayan bir ekonomik işbirliğini amaçlamış olması gösterilmektedir.
Değişimin, bütünleşmenin ve genişlemenin aracı olarak yüzyıllar boyunca süren savaşlar ve nihayetinde yaşanan iki dünya savaşından alınan dersler, Avrupa bütünleşmesini barış yoluyla sağlamak düşüncesinin öne çıkmasını sağlamıştır. 9 Mayıs 1950 tarihinde Schuman tarafından okunan plana göre, Avrupa’da bir barışın kurulabilmesi için ilk aşamada Fransa ve Almanya arasında yüzyıllardır süregelen çekişmenin son bulması gerekiyordu. Bu düşüncelerden hareketle, Almanya, Fransa, İtalya, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg, 1951 yılında Paris Antlaşması adı altında, silah sanayinin ham maddesini oluşturan kömür ve çelik üretiminin kontrolünü devletlerin üzerinde (supranational) bir uluslararası kuruluşa devrederek Avrupa Birliği’nin temeli olan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nu (AKÇT) oluşturdular.
9 Mayıs Avrupa Günü etkinlikleri
Avrupa Günü etkinlikleri kapsamında geleneksel olarak Avrupa Birliği kurumları Mayıs ayı başlarında kapılarını halka açıyor. Avrupa’daki ve dünyanın diğer şehirlerindeki yerel Avrupa Birliği ofisleri bu günü kapsayan hafta boyunca çeşitli etkinlikler düzenliyorlar.
Avrupa Birliği hakkında farkındalık yaratmak amacıyla yapılan gezi, ziyaret, panel, seminer, tartışma, konser vb. aktivitelere her yıl hemen her yaş grubundan binlerce kişi katılıyor. Covid-19 krizi nedeniyle son yıllarda Avrupa Birliği kurumları, sağlık koşullarının izin verdiği ölçüde gerçekleşen fiziksel etkinlik ve ziyaretler yanı sıra, dünyanın dört bir yanından İnternet kullanıcılarına daha güvenli olan sanal etkinlikler ve ziyaretler sundu. Komisyon merkezinin sanal dünyasını keşfederek oyunlar oynamak, videolar izlemek ve interaktif harita üzerinden konserlerden ışık gösterilerine ve canlı tartışmalara kadar Avrupa ülkelerinin her birinde bu yıl yapılan faaliyetler hakkında bilgi edinmek için aşağıdaki bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Türkiye’de Avrupa Günü
Cumhuriyetimizin ilanından sonraki en önemli çağdaşlaşma projesi olan Avrupa Birliği sürecimiz 12 Eylül 1963 tarihinde Türkiye ile Avrupa Topluluğu (AT) arasında Ankara’da imzalanan bir ortaklık anlaşması ile başlamıştır. Türkiye, 1987 yılında Avrupa Birliği’ne tam üyelik başvurusunda bulundu, 1999 yılı sonunda aday ülke olarak kabul edildi ve 2005 yılında tam üyelik müzakerelerine başlandı.
Türkiye’de Avrupa Günü kutlamaları, 1999 Helsinki Zirvesinde Türkiye’ye aday ülke statüsü verilmesi sonrasında 2000 yılında başladı. Küresel salgın koşulları ve alınan önlemler gereğince 2020 ve 2021 yıllarında toplu fiziksel etkinlikler düzenlenmedi. Ancak Avrupa Birliği vizyon ve düşüncesini yaygınlaştırmak için Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu yanı sıra, medya ve ilgili kurumlarımız yeni faaliyet türleriyle bu sürecimize dikkat çekmeye devam etti.
Barış ve dayanışmanın daha çok önem kazandığı 2022 yılında, daha özgür ve güvenli bir dünya için 9 Mayıs Avrupa Günü Türkiye’de “Umudumuz Hep Genç” sloganıyla kutlanacak. Tüm Avrupa ülkelerinde 2022 yılının “Avrupa Gençlik Yılı” ilan edilmesi nedeniyle etkinliklerde gençlerin geniş katılımı hedefleniyor.
Avrupa ülkeleri ile işbirliğimizin aratarak devam edeceği umut ve inancıyla, Avrupa Günü kutlu olsun.
Yeni yazılarda görüşünceye dek, “öğrenmeye devam edin”.
Kıraatane blogu sâyesinde blogunuzdan haberdâr oldum. Avrupa Günü’nü de sizlerden öğrenmiş oldum.
Öğrenmeye devam etmek için blogunuzu da takip etmeye devam etmek istiyorum.
👍 Başarılar.