Avrupa Birliği bütçesi, yalnızca bir parasal planlama aracı değil, aynı zamanda Birliğin politik önceliklerini ve bireyler ile kuruluşlar için sunduğu fırsatları gösteren önemli bir yol haritası niteliğindedir. Birliğin harcamalarını hangi program ve projelere yönlendireceği, uzun vadeli bir planlama aracı olan Çok Yıllık Finansal Çerçeve (Multiannual Financial Framework – MFF) aracılığıyla belirlenmektedir.
Şu anda yürürlükte olan 1 trilyon 87 milyar euro büyüklüğündeki 2021-2027 dönemi bütçesinde Birlik politikalarını destekleyen 7 ana başlık yer almaktadır:
- Tek pazar, inovasyon ve dijitalleşme
- Uyum, dayanıklılık ve değerler
- Doğal kaynaklar ve çevre
- Göç ve sınır yönetimi
- Güvenlik ve savunma
- Komşuluk ve Dünya
- Avrupa kamu yönetimi
Bu bütçede “programlar” bütçe yapısında başlıklara karşılık gelen tematik harcama önceliklerinin altında sıralanmıştır. Böylece söz konusu programlar, yıllık bütçenin başlıklarına yansıyan politika kümelerinde gruplandırılmış bir yapıda karşımıza çıkmaktadır. Bu da her bir programın hangi politika hedeflerine nasıl katkıda bulunacağı konusunda net ve kolay anlaşılır bir sistem sunmaktadır. Bu programlar arasında ülkemizin yararlandığı Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) yanı sıra Ufuk Avrupa, Erasmus+, Tek Pazar, Dijital Avrupa ve diğer Birlik Programlarının yer aldığını görebiliriz.
Önümüzdeki günlerde Avrupa Birliği’nin 2028-2034 yıllarını kapsayan uzun dönem bütçesinin nasıl güncelleneceği ve yeni önceliklere nasıl uyarlanacağı gündemde olacak. Temmuz 2025’te Komisyon, Ocak 2028’de yürürlüğe girecek bir sonraki Çok Yıllı Mali Çerçeve için resmi teklifini sunacak. Bu değişimin daha iyi anlaşılabilmesi için öncelikle mevcut 2021-2027 bütçesinin yapısına ve programlarına göz atmakta büyük yarar var.
Bu yazıda hâlen yürürlükte olan bütçenin başlıklarını, temel özelliklerini, altındaki programları ve önümüzdeki çalışmalar için oluşturduğu zemini okuyabilirsiniz. Konuyla ilgili daha kapsamlı bilgiler Avrupa Birliği Projeleri adlı kitabımda yer alıyor.
Avrupa Birliği’nin bütçe ve programlarını doğru okuyabilenler, fırsatları zamanında yakalıyor. Bu kitap, doğru bilgileri adım adım öğrenmeniz ve doğru zamanda harekete geçerek kendi başarı öykünüzü yazmanız için hazırlandı.
Ana Başlıklar ve Programlar
Birlik politikalarını ve hedeflerini destekleyen ana başlıklar ve programlar şu şekilde sıralanmaktadır. (Merkezi olmayan ajanslar ve diğer harcama kalemleri hariç bırakılmıştır.)
Tek Pazar, İnovasyon ve Dijitalleşme
Tek Pazar yenilik ve dijital başlığı kapsamındaki fonların tahsisinde AB’nin araştırma ve yenilik çabalarına katkı sağlanmasına önem verilmektedir. Bu başlık altında 4 program yer almaktadır:
- Araştırma ve İnovasyon
- Ufuk Avrupa (Horizon Europe)
- Euratom Araştırma ve Eğitim Programı
- Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER)
- Avrupa Stratejik Yatırımları
- YatırımAB (InvestEU) Fonu
- Avrupa Birleştirme Mekanizması (Connecting Europe Facility) – Ulaşım, Enerji, Dijital
- Dijital Avrupa Programı (Digital Europe Programme)
- Tek Pazar
- Tek Pazar Programı / Rekabetçilik ve Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler – COSME dahil (Single Market Programme)
- AB Yolsuzlukla Mücadele Programı
- Vergilendirme Alanında İşbirliği (FISCALIS)
- Gümrük Alanında İşbirliği (CUSTOMS)
- Uzay
- Avrupa Uzay Programı
Uyum, Dayanıklılık ve Değerler
Bu başlık kapsamında, yatırım, iş yaratma ve büyümenin desteklenmesi ve Birlik içerisinde ekonomik, sosyal ve bölgesel eşitsizliklerin azaltılmasına katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu, Avrupa Sosyal Fonu ve Uyum Fonu yoluyla “iş ve büyüme için yatırım” ve “Avrupa bölgesel iş birliği” hedefleri izlenmektedir.
- Bölgesel Kalkınma ve Uyum
- Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu
- Uyum Fonu
- REACT EU
- Kıbrıslı Türk Toplumunun Desteklenmesi
- İyileşme ve Dayanıklılık
- İnsanlara, Sosyal Uyum ve Değerlere Yatırım
- Avrupa Sosyal Fonu+
- Erasmus+ Programı (Erasmus2027)
- Avrupa Dayanışma Birlikleri (ESC2027)
- Yaratıcı Avrupa (Creative Europe)
- Adalet, Haklar ve Değerler
Doğal Kaynaklar ve Çevre
Bu başlık altında, modernleştirilmiş, sürdürülebilir tarım, denizcilik ve balıkçılık politikasının yanı sıra iklim eyleminin geliştirilmesi ve çevresel biyoçeşitliliğin korunmasına odaklanılmaktadır.
- Tarım ve Denizcilik Politikası
- Çevre ve İklim Eylemi
- Çevre ve İklim Eylemi Programı (LIFE2027)
- Tam Geçiş Fonu
Göç ve Sınır Yönetimi
Bu başlıkta Sığınma ve Göç Fonu ile üye devletlerin sığınmacılara yönelik çalışmaları desteklenmektedir.
- Göç
- İltica, Göç ve Entegrasyon Fonu
- Sınır Yönetimi
- Entegre Sınır Yönetimi Fonu
Güvenlik ve Savunma
Bu kapsamda, değişen jeopolitik durum ve yeni siyasi öncelikler çerçevesinde iç güvenlik, krizlere müdahale, nükleer silahların kullanımdan kaldırılmasına yönelik çalışmaları destekleyen programlar yer almaktadır.
- Güvenlik
- İç Güvenlik Fonu
- Nükleer Hizmetten Çıkarma (Litvanya)
- Nükleer Güvenlik ve Hizmetten Çıkarma (Bulgaristan ve Slovakya için de dahil)
- Savunma
- Avrupa Savunma Fonu
- Askeri Hareketlilik
Komşuluk ve Dünya
Bu başlık kapsamında Birliğin dış eylemlerine ve Birliğe katılım hazırlığındaki ülkelere destek sağlanmaktadır. Bunun yanı sıra Sahra altı Afrika, Karayip ve Pasifik bölgeleri için hali hazırda Avrupa Kalkınma Fonu altında sağlanan harcamalar bu başlık altına eklenmektedir. Bu alanda faaliyet gösteren çok sayıda mali araç Komşuluk, Kalkınma ve Uluslararası İşbirliği Aracı altında toplanmaktadır.
- Dış Eylem
- Komşuluk, Kalkınma ve Uluslararası İşbirliği Aracı (Global Europe)
- İnsani Yardım
- Ortak Dış ve Güvenlik Politikası (CFSP)
- Sınır Ötesi Ülkeler ve Yönetsel Bölgeler (Grönland da dahil)
- Katılım Öncesi Yardım
Avrupa Kamu Yönetimi
Bu başlık altında AB kurumlarının verimliliği ve etkililiğinin arttırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda bütün AB kurumlarının personel sayılarını gözden geçirmeye ve yönetsel harcamaları olabildiğince azaltmaya yönelik kapsamlı ve hedefe yönelik yaklaşımların benimsenmesi beklenmektedir.
- Avrupa Okulları ve Emeklilik
- Kurumların İdari Harcamaları
Bütçede bunların yanı sıra Çok Yıllı Mali Çerçeve dışı araçlar olan Acil Yardım Rezervi, AB Dayanışma Fonu, Avrupa Küreselleşme Uyum Fonu, Esneklik Aracı, Avrupa Yatırım İstikrar Fonksiyonu ve Ortak Tarım Politikası için de ödenek ayrılmıştır.
Tüm AB Programları
Avrupa Komisyonunun “AB Fonlama ve İhaleler Portalında” (EU Funding & Tenders Portal) “Home > FundingEU > programmes” yolunu izleyerek AB vatandaşlarının başvuruda bulunabileceği tüm programlara erişebilirsiniz.
Söz konusu sayfanın sonunda Programming Period 2014-2020 ve Programming Period 2007-2013 (FP7 – CIP) başlıklarıyla önceki dönemlerin programlarını da görebilirisiniz.
Bu yazı Avrupa Birliği Projeleri adlı kitaptan derlenerek hazırlanmıştır. Yukarıda sıralanan programların ayrıntılarını (hedefleri, bütçesi, yararlanıcıları, proje hazırlanabilecek alanlar, çağrılara erişim, başvuru vb.) kitaptan okuyabilirsiniz.
Yeni yazılarda buluşuncaya dek “öğrenmeye devam edin!”
Yorumunuzu Ekleyebilirsiniz