Dil Bilgisi / Yazım

‘De’ ve ‘Da’ Ne Zaman Ayrı, Ne Zaman Bitişik Yazılır?

De ve Da Ayrı mı Yazılır Bitişik mi?

Bağlaç olan ‘de’ ve ‘da’ her zaman ayrı, bulunma durumu eki -da, -de, ise her zaman bitişik yazılır. Bunları ayırt etmenin çok kolay bir formülü var. ‘De’ ve ‘da’ bağlacının neden ve ne zaman ayrı yazıldığını belirlemenin kolay formülünü birkaç dakikada öğrenin ve hatasız yazmanın rahatlığını yaşamaya başlayın.

Öncelikle Türkçeyi özenli kullanma gayretinizden dolayı tebrikler ve teşekkürler.

‘Dahi’ anlamındaki ‘de’ ve ‘da’ sözcüklerinin ayrı yazılması gerektiği konusu birçok kişiye hayli kafa karıştırıcı görünüyor. Sosyal medya, özellikle Twitter kullanımı yaygınlaştıkça bu konuda beklenmedik düzeyde bir sorun yaşandığına tanık olduk. Bu karışıklığı ortadan kaldırmak için kolay bir formül var. İşte size ‘de’ ve ‘da’yı hatasız kullanmanın yolu. (Siz de sevdiklerinize iletin :)

‘De’ ve ‘da’ların ayrı mı bitişik mi yazılacağını nasıl anlarız?

Bu son derece kolay yöntemi şimdi bir kez öğrendiğinizde kalan ömrünüz boyunca ‘de’ ve ‘da’ konusunda hata yapmaktan kurtulacaksınız. Yöntem, sağlamasını yapmaktan ibaret ve çok basit:

‘De’ ve ‘da’ ne zaman ayrı yazılır?

Ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ cümleden çıkarılırsa cümlenin temel anlamı bozulmaz. Bunun için ‘de’yi veya ‘da’yı cümleden çıkarıp, cümleyi tekrar okuyun. Cümle anlamsız hale gelmiyorsa, ayrı yazılır.

Örnek: Ayşe de kitap okuyor → Ayşe kitap okuyor.

De’yi çıkardığımızda anlam bozulmadığına göre örneğimizde ‘de’ ayrı yazılır.

Oysa bitişik yazılan ‘de’ ve ‘da’yı çıkarıp okursanız, anlamın bozulduğunu göreceksiniz.

Örnek: Masada üç kitap var → Masa üç kitap var.

Bu örnekte ‘da’yı çıkarınca cümlenin anlamı bozulduğuna göre burada ‘da’ ayrı değil, bitişik yazılır.


Bilmek isteyeceğiniz her şey tek kitapta. Kalkınmış toplumların nasıl hedef belirlediğini ve bu hedeflere adım adım nasıl ulaştığını öğrenin! Avrupa Birliği’nin hibe desteklerinden yararlanarak bu yöntem ve tekniklerle hedeflerinize ulaşın!

Avrupa Birliği Projeleri Kitap Baki Karaçay

‘De’ ve ‘da’ neden ayrı yazılır?

Yanıt çok net: Çünkü, ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ birer sözcüktür. Tıpkı ‘sen’, ‘ben’, ‘yaz’, ‘oku’ ve diğer sözcükler gibi. Evet, isim veya fiil veya zarf değil, bağlaç; ama sözcük. ‘Dahi’ anlamına gelir. Herhangi bir sözcüğü diğer sözcüklerle olur olmaz bitişik yazmak yanlış kullanım olduğu gibi, ‘de’ ve ‘da’yı da olur olmaz bitişik yazmak yanlıştır. Üstelik birçok durumda daha vahim bir yanlıştır, çünkü bitişik yazılan durum eki ‘-de’ ve ‘-da’ ile karıştığında tamamen farklı bir anlam ortaya çıkar.

Bulunma durumu eki -da, -de, -ta, -te bitişik yazılır

Bu bir yazım kuralıdır. Bulunma durumu eki olan -da / -de / -ta / -te’nin yazılışı öncesindeki kelimeye daima bitişik yazılır: Yolda, işte, evde, caddede, sokakta, şehirde, ülkede, dünyada, evrende, bende, sizde vb. örneklerde olduğu gibi daima bitişik yazılır.

Dikkat ederseniz, yukarıda sıraladığım örneklerde bitişik yazılan -de ve -da genellikle “kimde?”, “nerede?” gibi soruların yanıtı niteliğindedir. Bu soruları sorarak da -de ve -da’nın ne zaman bitişik yazıldığının sağlamasını yapabilirsiniz.

Türkçe Yazım Kuralları — Nasıl Yazılır Diye Merak Ettikleriniz

‘De’ ve ‘da’ların ayrı veya bitişik olması ne fark eder?

Aşağıda ‘da’nın ayrı ve bitişik yazıldığı iki cümlenin anlamını karşılaştırıp farkın önemine siz karar verin:

Örnek:

  • Sizin mağaza da satıldı. (Burada satılan şey mağaza.)
  • Sizin mağazada satıldı. (Burada satılan şey mağaza değil, satışın yapıldığı yer mağaza.)

Ayrı ‘de’ ve ‘da’ yerine ‘dahi’ sözcüğü

‘De’ ve ‘da’nın ayrı mı, bitişik mi olduğunu anlamanın diğer kolay yolu şu: Cümlede ‘de’ ve ‘da’ yerine ‘dahi’ sözcüğünü kullanın. Anlam bozuluyorsa ‘dahi’ anlamında değildir, ayrı yazılmaz.

Örnekler:

  • Bende bilet var → Ben dahi bilet var! (Anlam bozuldu.)
  • Ben de yaparım → Ben dahi yaparım. (Anlam bozulmadı – ‘de’ ayrı.)

Bu da başka bir sağlama yöntemi. Hatta alışkanlık edinmeniz ve doğru kullanımın refleks haline gelmesi için bu yöntemi sık sık kullanabilirsiniz.

Ayrı mı, Bitişik mi? Nasıl Yazılır? Hangisi Doğru?

‘De’ ve ‘da’ için birkaç ilave ipucu

  • Eylemlerden (fiilden) sonra gelen ‘de’ ayrı yazılır. Örnek: Şimdi gel de inanma!
  • Ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ hiçbir zaman ‘te’ ve ‘ta’ biçiminde yazılmaz. Yanlışa örnek: Gidip te gelmemek var.
  • Veya anlamına gelen ‘ya da’ içindeki ‘da’ ayrı yazılır: ya da.
  • ‘De’ ve ‘da’ bağlacını kendisinden önceki sözcükten kesme ile ayırmak yanlıştır. Yanlışa örnek: Ayşe’de geldi.

Artık ‘de’ ve ‘da’ konusunda hata yapmamanın yolunu biliyorsunuz. Deneyin, kısa sürede kolaylaşacağını göreceksiniz.

Diğer bazı sözcüklerin ayrı mı, bitişik mi yazıldığını merak ediyorsanız, Ayrı mı, Bitişik mi? Nasıl Yazılır? Hangisi Doğru? başlıklı yazımı, ki’nin ayrı mı, bitişik mi yazılması gerektiğinin formülü için ‘Ki’nin Yazılışı — ‘Ki’ Ne Zaman Ayrı Ne Zaman Bitişik Yazılır? başlıklı yazımı okumanızı öneririm.

Ki’nin Yazılışı — ‘Ki’ Ne Zaman Ayrı Ne Zaman Bitişik Yazılır?

Dilimize hepimizin gerekli özeni göstermesi dileğiyle.

Son söz

‘De’ ve ‘da’ların ayrı mı bitişik mi yazılacağını belirlemenin 3 kolay formülünü gördük bu yazıda. Hangisi aklınızda kalıyor veya size kolay geliyorsa, onu uygulayıp artık bu konuda yaşam boyu hata yapmaktan kurtulabilirsiniz.

  • Yazdığınız ‘de’yi veya ‘da’yı cümleden çıkarıp, cümleyi tekrar okuyun. Cümle anlamsız hale gelmiyorsa, ‘de’ veya ‘da’ ayrı yazılır.
  • Cümlede ‘de’ ve ‘da’ yerine ‘dahi’ sözcüğünü kullanın. Anlam bozulmuyorsa ‘dahi’ anlamındadır, ayrı yazılır.
  • Bitişik yazılan -de ve -da genellikle “nede?”, “kimde?”, “nerede?” gibi soruların yanıtı niteliğindedir. Bu soruları sorun, eğer -de ve -da ekli kelimeler bu soruların yanıtını veriyorsa bitişik yazılır.

‘De’ ve ‘da’yı hatasız yazmanın yolunu artık biliyorsunuz. Hatasız yazmak, yazan herkesin sorumluluğudur.

Hatasız “kul” olmaz, evet ancak hatasız “yazı” şarttır, hata mutlaka geri döner.

Tekrar görüşünceye dek, “öğrenmeye devam edin.”

Bu yazı için kısa URL: goo.gl/JLM4V9

Bu bilgiyi sosyal medya çevrelerinizle paylaşmak isterseniz, aşağıdaki renkli ikonları kullanabilirsiniz.

Yazar Hakkında

Baki Karaçay (MPA)

iO Akademi'de Eğitmen, Danışman. 25 yılı aşkın süre profesyonel deneyim sahibi Kamu Yönetimi Uzmanı (YL) ve Mühendis / Antalya Valiliği AB Projeleri Koordinatörü (2009-2020). Avrupa Birliği Projeleri kitabının yazarı ve Proje Döngüsü Yönetimi Eğitmeni. Sosyal Psikoloji meraklısı. Fotoğraf gönüllüsü. Webmaster. Bağlama sanatçısı. Kayakçı, doğa yürüyüşçüsü.

Yorumunuzu Ekleyebilirsiniz

25 yorum