Kameranızı Kullanmayı Öğrenin

Çekim Modları — Fotoğraf Çekiminde Hangi Mod Ne Zaman Kullanılır?

Kamera Çekim Modları

Fotoğraf çekim modları nelerdir? Farkları nedir? Hangi çekim modunu ne zaman kullanmak gerekir? Otomatik, yarı otomatik ve manuel çekim modlarının neler olduğunu, bunların çektiğiniz görüntüleri nasıl etkilediğini ve hangi çekim modunu ne zaman kullanacağınızı bilmek, daha iyi fotoğraflar çekmenize ve fotoğrafçılığınızı kısa sürede geliştirmenize yardımcı olur.

Çekim modları hakkında yeterli bilgiye sahip olmamız kameramızın (fotoğraf makinemizin) özelliklerini istediğimiz gibi kullanmamızı sağlar. İlk bakıldığında karmaşık gibi görünse de çekim modları bir kez öğrenildiğinde kolayca kavranabilecek bir konudur.

Bu yazıda DSLR ve aynasız gibi gelişmiş dijital fotoğraf makinelerinde sunulan çekim modlarını tanıyabilir ve hangi çekim modunun ne zaman kullanılacağını kolay ve sistematik bir şekilde öğrenebilirsiniz.

Aşağıdaki açıklamaları okuduktan sonra, online kamera simulatörünü kullanarak bu ekranda farklı çekim modlarında denemeler yapmak isterseniz, Fotoğraf Çekim Denemeleri İçin Kamera Simülatörü başlıklı yazımdan yararlanabilirsiniz.

Konu başlıkları

Çekim modları nelerdir? Neye yarar?

Mod çarkı
Çekim modu kadranı (tekerleği)

Çekim modları, kameralar üzerinde bulunan ve temelde pozlama üçgeni elemanlarının kontrolü ile ilgili seçeneklerdir. Pozlama üçgeni elemanlarından hangilerini kameramızın, hangilerini bizim kontrol edeceğimiz, seçeceğimiz çekim moduna bağlı olarak değişir. Böylece, fotoğrafta oluşturacağımız etkiye göre biz yalnızca istediğimiz elamanı veya elemanları yönetmekle meşgul olurken, kameramız diğer değerleri otomatik kontrol ederek işimizi kolaylaştırır.

Pozlama üçgeni elemanları olarak bilinen Diyafram, Enstantane ve ISO konusunda ayrıntılı bilgileri en kolay şekilde öğrenmek için “Pozlama Üçgeni Elemanları (Diyafram, Enstantane, ISO) ve Fotoğraflardaki Etkileri” başlıklı yazımdan yararlanabilirsiniz.

Kamera çekim modları

Bazı hazır (ön tanımlı) modları da otomatik seçenekler olarak kabul edersek, DSLR ve DSLM (aynasız / MILC) kameralarda çekim modları temelde 3 grupta bize sunulur:

  • Otomatik
  • Yarı otomatik 
  • Manuel

Şimdi bu çekim modlarının her birini, farklarının neler olduğunu, bu modların ne işe yaradığı ve nerelerde kullanıldığını sırasıyla görelim.

Not: Fotoğraf makinelerinde çekim modları genellikle Çekim modu kadranı (tekerleği) üzerindeki harflerden yola çılkılarak PASM (P Av Tv M) diye gösterilir. Buradaki P Program, A veya Av Diyafram öncelikli, S veya Tv Enstantane öncelikli ve M Manuel moda işaret eder.

1- Otomatik çekim modları

Tam otomatik ve hazır (ön tanımlı) modlar bu grupta yer alır.

Pozlama üçgeni elemanları (diyafram, enstantane, ISO) değerleri yanısıra beyaz dengesi, odaklama vb. otomatik modlarda kameramız tarafından belirlenir, ancak bu değerler tam otomatikte tümüyle, hazır modlarda ise bizim seçimimize karşılık gelen belirli bir aralıkta gerçekleşir.

Tam otomatik mod (Auto)

Otomatik çekim modu

Pozlama elemanları (diyafram, enstantane, ISO) ve diğer tüm kontrolü (beyaz dengesi, odaklama vb.) kameramız yapar. Biz yalnızca deklanşöre basmakla yetiniriz.

Yeni başlayanlar ve hata yapmaktan çekinenler fotoğraf çekerken en çok bu modu kullanırlar. Ancak otomatik mod her zaman beklenen sonucu vermez. Kameramızı yönetmede kendimizi yeterli hissetmeye başladığımızda ilk yaptığımız işlerden biri otomatik modu kullanmayı bırakıp, kontrolü adım adım ele almaya başlamaktır.

Hazır (Ön tanımlı) modlar

Ön tanımlı hazır çekim modları

Hazır modların tam otomatik moddan farkı şudur:

Tam otomatik modda kameramız çekim yapacağımız ortamı ve ayarları tamamen kendi alıcılarına göre belirler; hazır modlarda ise nasıl bir ortamda olduğumuzu ve ne çekmek istediğimizi, yapacağımız seçimlerle biz önceden belirlemiş oluruz ve sonrasını kameramıza bırakırız. Böylece kameramız, bizim seçtiğimiz hazır moda karşılık gelen bir hareket aralığında değerleri belirler.

Hazır (ön tanımlı) mod seçenekleri hakkında daha geniş bilgiyi aşağıda (son kısımda) bulabilirsiniz.

2- Yarı otomatik çekim modları

Yarı otomatik modlarda, yaptığımız seçime göre diyafram, enstantane ve ISO ayarlarından birinin kontrolünü biz ele alırız, diğer pozlama ayarlarını kameramız bizim adımıza yapar.

Bununla birlikte yukarıdaki otomatik modlar dışındaki modlarda ISO değeri bağımsız olarak kontrol edilebilir. Buna göre, aşağıda sıralayacağım yarı otomatik ve manuel modlarda ISO kontrolünü yine seçimimize göre otomatikte bırakabilir veya kendimiz manuel olarak yapabiliriz.

Diyafram öncelikli çekim modu (Av veya A)

Diyafram öncelikli çekim modu

Bu modda biz diyafram değerini kontrol ederken kameramız istenen pozlamayı sağlayacak şekilde enstantane değerini belirler. İstersek poz telafisi yapabiliriz. (ISO’yu otomatikte bırakabilir veya biz kontrol edebiliriz.)

Av modunu genellikle alan derinliğini yönetmek istediğimizde kullanırız. Bu modda diyafram değerini kendimiz belirleriz. Enstantane değerini ise kameramız (ortamdaki ışığı ölçerek) pozometredeki “sıfır” değerini (veya poz telafisiyle bizim verdiğiniz değeri) tutturacak şekilde kendisi belirler.

Diyafram ve alan derinliği konularında daha geniş bilgi edinmek için Diyafram Nedir? Nasıl Ayarlanır? Fotoğrafta Hangi Etkileri Yaratır? başlıklı yazımı hemen okuyabilirsiniz.

Enstantane öncelikli çekim modu (Tv veya S)

Enstantane öncelikli çekim modu

Bu modda biz enstantane değerini kontrol ederken kameramız (gelen ışığı ölçerek) diyaframı kontrol eder. İstersek poz telafisi yapabiliriz. (ISO’yu otomatikte bırakabilir veya biz kontrol edebiliriz.)

Tv modunu genellikle hareket bulanıklığını önlemek veya hareket etkisi yaratmak istediğimizde kullanırız. Bu modda perde hızını kendimiz belirleriz; diyafram değerini ise kameramız (ortamdaki ışığı ölçerek) pozometredeki “sıfır” değerini (veya poz telafisiyle sizin verdiğiniz değeri) tutturacak şekilde kendisi belirler.

Enstantane ve hareket bulanıklığı konularında daha geniş bilgi için Enstantane (Perde Hızı) Nedir? Nasıl Ayarlanır? Fotoğrafta Hangi Etkileri Yaratır? başlıklı yazımı hemen okuyabilirsiniz.

ISO öncelikli çekim modu / Program (P) modu

Program çekim modu

Otomatik entsantane ve diyafram çekim modu. Bu modu yukarıdaki ikisinin paralelinde “ISO öncelikli çekim modu” gibi de düşünebilirsiniz. Bu modda biz ISO değerini berirlerken, kameramız entsantane ve diyaframın her ikisini de kontrol ederek ideal pozlamayı sağlar. İstersek poz telafisi yapabiliriz.

Program modu bazı gruplamalarda otomatik mod olarak da kabul edilir. Tam otomatikten (Auto) farklı olarak bu modda ISO kontrolünü kameramız bize bırakır. ISO’yu otomatikte bıraktığımızda dahi kameramız, Program modunda iken tam otomatik moddan farklı olarak poz telafisi ve yanısıra beyaz ayarı, netleme noktası seçimi gibi diğer bazı ayarları yapmamıza izin verir.

Program (P) modu hangi durumlarda işe yarar?

Program (P) modunu kullanarak ISO değeri ile sensörün hassasiyetini artırıp ışığın az olduğu ortamlarda kameramıza entsantane ve diyafram ayarında daha fazla kontrol alanı sağlayabiliriz. Bununla birlikte daha az parazitli görüntüler elde etmek adına ISO değerini düşük bir düzeyde sabit tutmak istediğimizde de bu mod işinize yarayabilir.

ISO konusunda daha geniş bilgi için ISO Nedir? Fotoğrafa Etkileri Nelerdir? Nasıl Ayarlanır? başlıklı yazımı hemen okuyabilirsiniz.

3- Manuel çekim modları

Manuel modlarda diyafram, enstantane ve ISO değerini birbirinden bağımsız şekilde kontrol edebiliriz. Mod çarkında genellikle bu gurupta 2 mod yealır. Manuel mod ve Bulb mou.

Manuel mod (M)

Manuel çekim modu

Manuel çekim modunda diyafram ve enstantanenin her ikisinin de kontrolü bizdedir. ISO’yu otomatikte bırakabilir veya biz kontrol edebiliriz.

Kameramız manuel modda iken yarı otomatik modlardaki poz telafisi göstergesi farklı bir işlev kazanır ve yaptığımız ayarlara karşılık elde edeceğiniz pozlamayı gösterir. Böylece verdiğimiz değerlere göre elde edeceğimiz pozlamayı izleyebilir, ona göre gerekli değişikliği yapabiliriz. Bu konunun ayrıntılarını “Pozlama Telafisi / Poz Düzeltmesi (+/-) Nedir? Nasıl Yapılır?” konulu yazımda okuaybilirsiniz.

Bulb modu (B)

Bulb çekim modu

DSLR kameralarda sunulan seçeneklerde enstantane değeri genellikle en fazla 30 saniyeye kadar çıkabilir. 30 saniyeden daha uzun pozlama yapabilmek için DSLR kameralarda bir manuel deklanşör seçeneği olarak bulb modu yer alır.

Bulb modunda deklanşör basılı kaldığı süre boyunca perde açık kalır ve çekim yapabiliriz. Bu modda da diyafram, enstantane ve ISO değerini birbirinden bağımsız şekilde kullanabiliriz.

Genellikle gece ve yıldız fotoğrafları ile ışıkla boyama gibi teknikler için bulb modu kullanılır. Sarsıntıların görüntüyü bozmadan çekim yapılabilmesi için bu modda kameranın sabitlenmesi ve hatta uzaktan kumanda kullanılması zorunlu hale gelir. Ayrıca çok uzun süreli pozlamalarda sensörün ısınacağı, bu nedenle hem çekeceğimiz fotoğrafarda parazitlenmenin artacağı ve hem de sensörün ömrünün kısalacağı hatırdan çıkarılmamalıdır.

Hazır (ön tanımlı) çekim modları

İsimlerinden de anlaşılacağı üzere bu modlar yapacağımız çekim türüne göre önceden hazırlanmış ayarlar içerirler. Kameralar bazı durumlarda yanılabilse de, hazır modlar fotoğrafçılığa başlangıç aşamasında çoğunlukla daha iyi sonuçlar alınmasına yardımcı olurlar.

Portre modu

Portre çekim modu

Portre modunu seçtiğimizde kameramız düşük bir diyafram değeri kullanarak netlediğimiz konunun net, arka planın bulanık çıkmasını sağlar. Kullandığımız lense bağlı olarak bu değer f/4.6 veya daha düşük olabilir. Böylece çektiğimiz portreler fotoğrafta daha çok öne çıkar ve fotoğraflarımız daha çok dikkat çeker.

Manzara modu

Manzara çekim modu

Manzara modunu seçtiğimizde, bu kez kameramız —portre modunun aksine— yüksek bir diyafram değeri (f/16 gibi) kullanarak geniş bir alan derinliği oluşturur. Geniş bir alan derinliği tüm görüntünün net çıkması anlamına gelir. Manzara fotoğraflarında alan derinliğinin mümkün olduğunca fazla olması arzu edilir.

Makro modu

Makro modu, küçük objelerin yakın çekimi için kullanabileceğimiz moddur. Nesnelerin fotoğrafta gerçekte olduğundan daha büyük çıkmasını istediğimiz durumlarda makro modunu tercih ederiz.

Kameramızda makro modunu seçtiğimizde elde edeceğimiz alan derinliği oldukça azdır. Ne kadar yakın mesafeden çekim yapabileceğimiz ise, kullandığımız lensimize bağlı olarak değişir.

Spor (aksiyon) modu

Spor çekim modu

Spor veya aksiyon modu, adından da anlaşılacağı üzere hareketli konuların çekiminde tercih edilmesi gereken moddur.

Aksiyon modunu seçtiğimizde, kameramız yüksek perde hızı kullanarak hareketi dondurmayı (hareketli nesnelerin net çıkmasını) ve sabit görüntü elde etmemizi sağlar. Aksiyon modunu kullandığımızda kameramızı hareket ettirerek çekimini yapacağımız hareketli konumuzu takip edebiliriz.

Gece çekim modu

GEce çekim modu

Gece çekim modu, az ışıklı ortamları görüntülemek için kullanılır. Gece çekim modunda kameramız diyafram ve enstantane değerlerini düşürerek uzun pozlamayla çekim yapmamızı sağlar. Gece çekim modunu kullanacağımız zaman, oluşabilecek sarsıntı bulanıklığını önlemek için kameramızı sağlam bir yerde hareketsiz durmasını sağlayarak veya tripodla sabitlememiz gerekir.

Flaşsız çekim modu

Flaşsız çekim modu

Flaşla çekim istenmeyen sert gölgelere neden olabilir. Görüntümüzün flaş ile aydınlanmasını istemediğimizde bu modu seçebiliriz. Flaşsız çekim modunu seçtiğimizde, kameramız flaş kullanmaz ve flaşsız ayarlar ile otomatik çekim yapar.

Diğer hazır modlar

Bazı dijital kameralarda panaromik mod, kar modu, havai fişek modu, çocuk/pet modu, yüz tanıma ve sualtı modu gibi ilave hazır özel ayarlar da bulunur. Çekim yapacağınız konu ve ortam koşullarını dikkate alarak hazır modlardan istediğinizle denemeler yapabilirsiniz.

Öyle görünüyor ki, kameraların teknolojisi ilerledikçe, daha çok ayarın kullanıcıya ihtiyaç duyulmadan yapılabildiğini ve fotoğrafçılara yalnızca “anı yakalamanın” kaldığını göreceğiz.

Son söz

Kamera çekim modlarını özetleyecek olursak…

  • Otomatik modlar —Pozlamayı tamamen kameramız kontrol eder.
  • Diyafram öncelikli mod (Av veya A) — Diyafram değerini fotoğrafçı seçer. Enstantane değerini doğru pozlama için kameramız belirler.
  • Enstantane öncelikli mod (Tv veya S) —Enstantaneyi fotoğrafçı seçer. Diyafram ayarını doğru pozlama için kameramız yapar.
  • Program modu (P) —ISO değerini fotoğrafçı seçer. Doğru pozlama için kameramız diyafram ve enstantane değerlerini belirler.
  • Manuel mod — Pozlamayı tamamen fotoğrafçı kontrol eder.

Kamera çekim modlarının etkilerini ve farklarını daha iyi öğrenmek için bol bol deneme yapın ve elde ettiğiniz sonuçları karşılaştırın.

Özellikle diyafram ve enstantane öncelikli modları kullanmak fotoğrafçılığınızı geliştirmede büyük yarar sağlar. Bu modlarda farklı diyafram ve enstantane hız ayarlarını kendiniz belirleyerek kameranız üzerinde kontrol sağlamayı hızlı bir şekilde öğrenebilirsiniz.

Tekrar görüşünceye dek: Fotoğraf çekmeye devam edin!

Yazar Hakkında

Baki Karaçay (MPA)

iO Akademi'de Eğitmen, Danışman. 25 yılı aşkın süre profesyonel deneyim sahibi Kamu Yönetimi Uzmanı (YL) ve Mühendis / Antalya Valiliği AB Projeleri Koordinatörü (2009-2020). Avrupa Birliği Projeleri kitabının yazarı ve Proje Döngüsü Yönetimi Eğitmeni. Sosyal Psikoloji meraklısı. Fotoğraf gönüllüsü. Webmaster. Bağlama sanatçısı. Kayakçı, doğa yürüyüşçüsü.

Yorumunuzu Ekleyebilirsiniz

1 Yorum